Trong năm 2023, trên địa bàn tỉnh thành lập mới 70 HTX (vượt 75% kế hoạch) và 12 tổ hợp tác (THT); giải thể 15 HTX, 12 THT, 01 Quỹ TNND. Toàn tỉnh hiện có 758 tổ chức kinh tế tập thể (546 HTX, 03 QTDND và 209 THT) tăng 8%. Có 640 tổ chức kinh tế tập thể đang hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh ổn định (467 HTX, 03 quỹ tín dụng nhân dân (QTDND), 170 THT), còn 79 HTX, 39 THT ngừng hoạt động. Các tổ chức kinh tế tập thể thu hút 16,3 nghìn thành viên và 28 nghìn lao động tham gia. Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ trung cấp trở lên đạt 82,5%, trong đó tỷ lệ có trình độ cao đăng, đại học 35,1%. Thu nhập bình quân người lao động trong HTX đạt 4,54 triệu đồng/người/tháng, tăng 4,58%. Bình quân 01 HTX ước đạt 1,52 tỷ đồng doanh thu, 164 triệu đồng lợi nhuận (tăng tướng ứng 9,03% và 4,18% so với năm 2022); bình quân 01 QTDND đạt 19,1 tỷ đồng doanh thu, chênh lệch thu nhập – chi phí 960 tỷ đồng (giảm tương ứng 1,52 % và 1,03% so với đầu kỳ); bình quân 01 THT đạt 210 triệu đồng doanh thu , lợi nhuận 61 triệu đồng/THT. Phân loại theo quy mô thành viên có 97,3% HTX siêu nhỏ, 2,7% nhỏ; theo quy mô vốn có 48,3% siêu nhỏ, 38,5% nhỏ, 13,3% vừa. Phân loại theo ngành nghề hoạt động có 72,59% HTX nông nghiệp; 27,41% HTX phi nông nghiệp. Đánh giá xếp loại có 25,4% HTX tốt; 43,5% HTX khá; 25,4% HTX Trung bình; 5,6% HTX yếu.
Số lượng tổ chức kinh tế tập thể tăng, chất lượng hoạt động được nâng cao, HTX nông nghiệp đã hỗ trợ tích cực cho kinh tế hộ thành viên phát triển thông qua các dịch vụ đầu vào, đầu ra cho thành viên. Nhiều HTX thành lập mới, các HTX yếu kém, ngừng hoạt động, tồn tại hình thức được vận động giải thể. Hoạt động liên kết được tăng cường, xuất hiện các mô hình HTX điển hình, tham gia chuỗi liên kết, hoạt động hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho thành viên. Kinh tế tập thể, nhất là HTX nông nghiệp là cơ sở kinh tế, xã hội có vai trò quan trọng đối với vùng nông thôn, miền núi, vùng khó khăn; hoạt động của HTX góp phần quan trọng hỗ trợ kinh tế hộ thành viên vượt qua khó khăn, ổn định và phát triển, đảm bảo thu nhập, đời sống, giúp đóng góp cho ổn định chính trị, xã hội địa phương.
Trong lĩnh vực nông nghiệp có 339 HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp, các HTX cung ứng dịch vụ cho thành viên trong hoạt động trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thuỷ sản, một số HTX quản lý vận hành các công trình thuỷ lợi và nước sạch nông thôn. Dịch vụ HTX cung ứng chủ yếu là vật tư đầu vào cho sản xuất như giống, phân bón, thức ăn, thuốc bảo vệ thực vật; năng lực hỗ trợ ứng dụng khoa học, công nghệ cao, bao tiêu, chế biến sản phẩm cho thành viên còn hạn chế. Chưa có nhiều mô hình liên kết chặt chẽ theo chuỗi giá trị từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Sản phẩm của HTX chủ yếu là thực phẩm tươi sống hoặc nguyên liệu thô, thu hoạch theo thời vụ, tỷ lệ hao hỏng còn cao, phụ thuộc thị trường nên lợi nhuận chưa cao; Sản phẩm qua chế biến, có thương hiệu và giá trị chưa có nhiều. Cụ thể trong số 154 sản phẩm OCOP đạt 3 sao và 4 sao của tỉnh có 17 sản phẩm 4 sao và 98 sản phẩm 3 sao của tổ chức kinh tế tập thể. 30% số HTX có sản phẩm được chứng nhận VietGap, Globalgap, đủ điều kiện an toàn thực phẩm, hữu cơ; 10 HTX và 01 THT được Sở Nông nghiệp và PTNT cấp mã số vùng trồng nội địa, 04 HTX đang chờ xét duyệt cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu. Các HTX đóng góp quan trọng đối với đảm bảo hiệu quả an sinh xã hội, đem lại nhiều lợi ích thông qua các dịch vụ cho cộng đồng thành viên và đời sống kinh tế nông thôn; góp phần tích cực trong việc chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, giống cây trồng vật nuôi, trực tiếp góp phần vào tăng năng suất, sản lượng nông nghiệp và nâng cao đời sống nhân dân; tham gia tích cực trong xây dựng nông thôn mới và thực hiện xoá đói, giảm nghèo.
Trong lĩnh vực phi nông nghiệp có 128 HTX hoạt động phi nông nghiệp gồm 42 HTX công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp (chiếm 8,99%), 10 HTX xây dựng, sản xuất vật liệu xây dựng (chiếm 2,14%); 12 HTX điện năng (chiếm 2,57%) ; 20 HTX thương mại dịch vụ (chiếm 4,28%); 5 HTX vệ sinh môi trường (chiếm 1,07%), 15 HTX vận tải (chiếm 3,21%), 9 HTX du lịch (chiếm 1,93%), 15 HTX loại hình khác (chiếm 3,21%). Nhìn chung, HTX quy mô vốn nhỏ, có từ 7 đến 20 thành viên vừa góp vốn, vừa là lao động thường xuyên, hoạt động năng động, hiệu quả, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho người lao động và thành viên. Lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp có các loại hình cơ khí, mỹ nghệ, đan lát, dệt may, thêu thổ cẩm... quy mô và năng lực sản xuất còn hạn chế, chưa tạo ra được các dòng sản phẩm mang thương hiệu riêng mà chủ yếu đang sản xuất gia công sản phẩm cho các doanh nghiệp khác để tiêu thụ trong nước và một số sản phẩm xuất khẩu. Lĩnh vực xây dựng có các loại hình khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng và xây dựng công trình dân dụng, giao thông nông thôn. HTX lĩnh vực này hoạt động ở quy mô nhỏ lẻ, vốn ít, năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh còn hạn chế.
HTX điện năng quản lý, vận hành một phần lưới điện hạ áp nông thôn được đầu tư từ Dự án Năng lượng nông thôn II (Dự án REII). Năng lực quản lý và trình độ tay nghề cán bộ, nhân viên từng bước nâng lên; đảm bảo giá bán theo quy định, một số nơi đã đầu tư nâng cấp an toàn hệ thống điện giúp giảm hao phí điện năng. Các HTX cơ bản thực hiện trả nợ vốn vay dự án REII đúng quy định. HTX lĩnh vực dịch vụ, thương mại chủ yếu là quản lý chợ và một số đơn vị chuyên thu mua, tiêu thụ nông sản, hàng hoá cho người dân, góp phần đẩy mạnh lưu thông hàng hóa và phát triển mạng lưới thương mại nông thôn. HTX vệ sinh môi trường hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải và chăm sóc cây xanh, môi trường công cộng, hoạt động khá hiệu quả, góp phần làm sạch môi trường nông thôn, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho thành viên và công nhân. HTX giao thông vận tải phần lớn chỉ hoạt động dịch vụ cho thành viên, phương tiện vận tải của thành viên và tự quản lý, sử dụng; một số HTX kết hợp quản lý tập trung, trong đó phương tiện vận tải thuộc sở hữu của HTX, thành viên tham gia làm lao động, lái xe, quản lý và các vị trí khác. Dịch vụ do HTX cung ứng cho thành viên chủ yếu về thủ tục pháp lý, giấy phép kinh doanh, mở tuyến, ký hợp đồng tuyến với các bên liên quan (bến đi, bến đến), giới thiệu đăng kiểm, đại lý bán bảo hiểm phương tiện, đầu mối khai báo và nộp thuế, phí, lệ phí, thực hiện quản lý, theo dõi, điều hành phương tiện qua thiết bị giám sát hành trình theo quy định. Đến nay dịch vụ vận tải đã hoạt động nhộn nhịp trở lại tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh. HTX du lịch chủ yếu kinh doanh lĩnh vực lưu trú, homestay, các hoạt động dịch vụ phục vụ khách du lịch; sau dịch bệnh covid 19 lượng khách du lịch tới tỉnh ngày càng tăng giúp các HTX ổn định kinh doanh, tích cực đầu tư quảng bá thu hút khách du lịch.
Trên địa bàn tỉnh có 03 QTDND đang hoạt động đối ổn định, tổng nguồn vốn 591,59 tỷ đồng (tăng 2,46%); dư nợ cho vay đạt 430,88 tỷ đồng (giảm 5% so với năm 2022), tỷ lệ nợ xấu chiếm 2,45%; thu nhập bình quân lao động đạt 8 triệu đồng/người/tháng. Các Quỹ tín dụng tăng cường huy động vốn để đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phục vụ sản xuất kinh doanh của thành viên; duy trì các tỷ lệ đảm bảo an toàn, chấp hành nghiêm túc quy định về lãi suất huy động, lãi suất cho vay; tổ chức đại hội thường niên, đại hội nhiệm kỳ đúng quy định.
Năm 2024, tỉnh tập trung tuyên truyền, hướng dẫn triển khai Luật HTX năm 2023 và các văn bản hướng dẫn. Xây dựng Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, khuyến khích hộ cá thể, doanh nghiệp tham gia HTX phù hợp với quy định hiện hành. Duy trì, nâng cao chất lương và hiệu quả hoạt động tổ thành viên, nhóm HTX ngành hàng gắn với liên kết sản xuất sản phẩm chủ lực của tỉnh. Tổ chức các hội nghị, hội thảo, sinh hoạt chuyên đề các chương trình sự kiện để tạo điều kiện cho các HTX, đơn vị thành viên gặp gỡ đối thoại với lãnh đạo tỉnh, các sở, ban ngành, địa phương nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn vướng mắc; tạo diễn đàn cho các đơn vị trao đổi thông tin, học hỏi và tìm kiếm cơ hội hợp tác phát triển. Triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được UBND tỉnh và Liên minh HTX Việt Nam giao trong năm 2024 và giai đoạn 5 năm 2020-2025. Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, tư vấn hỗ trợ; đẩy mạnh các hoạt đồng xúc tiến thương mại, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng chuỗi liên kết giá trị để góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của kinh tế tập thể và đơn vị thành viên. Xây dựng và phát động phong trào thi đua thiết thực gắn với hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị thành viên. Kịp thời đánh giá khen thưởng, đề xuất khen thưởng cho những mô hình kinh tế tập thể hoạt động hiệu quả, điển hình tiên tiến để động viên, lan tỏa và nhân rộng. Thực hiện các giải pháp nhằm đảm bảo tiến độ, nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động đem lại lợi ích thiết thực cho thành viên./.
