Tỉnh ta hiện đang triển khai dự án đầu tư phát triển thương hiệu cây mía tím Hòa Bình tại các huyện Cao Phong, Tân Lạc, Lạc Sơn, Yên Thủy và Kim Bôi với tổng diện tích khoảng 1.760 ha, trong đó huyện Cao Phong 480 ha, huyện Tân Lạc 350 ha, huyện Lạc Sơn 380 ha, huyện Yên Thủy 350 ha, huyện Kim Bôi 200 ha. Vốn hỗ trợ ước tính khoảng 26.400 triệu đồng để xây dựng các vùng sản xuất mía tập trung. Quy hoạch sản xuất mía tím cũng là nội dung quan trọng trong thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững tỉnh Hòa Bình đến năm 2020.
Theo thống kê, trong giai đoạn 2011 - 2016 diện tích trồng mía toàn tỉnh có xu hướng giảm tại hầu hết các huyện trong tỉnh so với năm 2011. Nguyên nhân chính do thu nhập của người trồng mía không ổn định, cây mía chưa thể hiện được ưu thế so với các cây trồng khác (nhất là cây ăn quả có múi) trên địa bàn. Song năng suất mía bình quân của các địa phương nhìn chung đều có xu hướng tăng. Năm 2016, năng suất mía toàn tỉnh đạt 71,1 tấn/ha, sản lượng mía toàn tỉnh đạt gần 550 tấn; sản lượng mía giảm mạnh tại các huyện Đà Bắc, Lạc Thủy, Mai Châu; sản lượng mía tăng ở các huyện Tân Lạc, Lạc Sơn.
Năm 2018, năng suất mía toàn tỉnh đạt khoảng 71 tấn/ha, sản lượng mía toàn tỉnh đạt 549.487 tấn; giá trị sản xuất mía đạt khoảng trên 1.300 tỷ đồng. Tốc độ phát triển sản xuất mía bình quân giai đoạn 2011-2018 là 99,23%/năm. Thu nhập bình quân của người trồng mía khoảng 200-250 triệu đồng/ha; trừ chi phí còn lại cho lợi nhuận khoảng 100 - 140 triệu đồng/ha. Diện tích trồng mía ăn tươi (mía tím và mía trắng) luôn chiếm tỷ trọng rất cao trong diện tích trồng mía của tỉnh (từ 80 - 85%). Chất lượng mía ăn tươi, nhất là mía tím có xu hướng giảm sút, nguyên nhân do giống bị thoái hóa và đầu tư kém, đồng thời do tác động của giá cả phân bón, chi phí vận chuyển, công chăm sóc đều tăng cao nên người dân ít có sự đầu tư, dẫn tới cây mía tím có chất lượng thấp. Ngoài ra, thời gian qua, do ảnh hưởng thời tiết khô hạn, nắng nóng kéo dài, nên chất lượng mía cũng bị giảm, tỷ lệ mía loại I đạt thấp (chỉ khoảng 40%). So với cây hàng năm như cây lúa, cây ngô, cây sắn thì cây mía có ưu thế hơn nhiều về hiệu quả kinh tế, nhưng so với cây ăn quả như cây ăn quả có múi thì cây mía không thể cạnh tranh được. Tuy nhiên so sánh lợi nhuận sản xuất mía ăn tươi vẫn cao hơn so với nhiều cây trồng khác, đầu tư ban đầu thấp- phù hợp với đa số điều kiện canh tác của người nông dân, do đó diện tích mía ăn tươi có thể ổn định trong thời gian tới nếu đảm bảo được thị trường tiêu thụ.
Trên cơ sở đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững tỉnh Hòa Bình đến năm 2020, UBND tỉnh giao Sở NN&PTNT rà soát, điều chỉnh quy hoạch sản xuất mía đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn các huyện trọng điểm Lạc Sơn, Tân Lạc, Yên Thủy, Đà Bắc và Lạc Thủy. Theo đó, quy hoạch diện tích trồng mía tím đến năm 2020 là 9.500 ha, đến năm 2030 là 10.000 ha. Sản lượng mía khoảng 225.000 tấn. Theo đó, cần tập trung thực hiện các nhóm giải pháp về khoa học công nghệ, cơ chế chính sách, về tín dụng, khuyến khích áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất mía, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn... Chú trọng đầu tư xây dựng và mở rộng các cơ sở nhân giống mía của Trung tâm giống cây trồng, vật nuôi và thủy sản và Công ty cổ phần mía đường Hòa Bình. Phấn đấu đến năm 2025 sử dụng 100% giống mía được nhân giống bằng phương pháp cấy mô tế bào. Quán triệt các hộ nông dân thực hiện nghiêm túc quy trình canh tác mía theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật. Ưu tiên các hộ nông dân tích tụ, tập trung ruộng đất thông qua dồn điền, đổi thửa, chuyển đổi đất cây hàng năm kém hiệu quả sang trồng mía đặc biệt là diện tích đất lúa một vụ; khuyến khích nông dân tham gia cánh đồng mẫu lớn. Thu hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất mía với quy mô lớn. Thành lập các HTX sản xuất và tiêu thụ mía, đẩy mạnh hoạt động của hiệp hội mía tím tỉnh Hòa Bình, đảm bảo gắn kết người trồng mía trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ mía.Tích cực phát triển thương hiệu mía tím Hòa Bình. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư sản xuất nước giải khát từ cây mía tím./.
