Khi chưa xây dựng thủy điện Hòa Bình, xóm Ngòi, xã Ngòi Hoa nằm trên dòng sông Đà hiền hòa với những nếp nhà sàn, ruộng bậc thang trữ tình. Rời nhà để làm thủy điện chỉ có 90 hộ với gần 400 nhân khẩu vén lên một hòn đảo. Đất chật, người đông, một số hộ dân chuyển đi nơi khác. Những hộ ở lại ít được tiếp xúc với bên ngoài. Do vậy, cuộc sống của các hộ đều khó khăn. Gia đình anh Bùi Văn Hiện sinh sống bằng nghề đánh bắt cá, thả rọ tôm và trồng ngô. Hàng ngày, anh phải thức khuya, dậy sớm đi thuyền thả lưới, thả rọ tôm trên lòng hồ. Thu nhập của gia đình anh không ổn định, phụ thuộc vào nước, vào con tôm, con cá của sông Đà. Để tiện đánh bắt cá, anh làm nhà bè sinh sống trên lòng hồ. Năm 2016, trong một lần đi làm quên không dập lửa trong bếp nên căn nhà của anh bị cháy rụi. Không có điều kiện dựng tiếp nhà bè, anh chị lên bờ dựng căn nhà tạm sinh sống.
Đầu năm nay, gia đình anh Hiện được Công ty CP du lịch Hòa Bình hỗ trợ vốn sửa nhà, mua sắm thiết bị trong gia đình để đón khách du lịch cộng đồng. Anh cho biết: Gia đình tôi là 1 trong 7 hộ dân trong xóm được công ty hỗ trợ vay vốn, vật liệu sửa, nâng cấp nhà để đón khách. Từ tháng 4 đến nay, gia đình tôi đã đón khách đến ăn uống, ngủ nghỉ tại nhà mình. Mới làm nên lượng khách đến bản chưa nhiều. Tính trung bình, mỗi tháng gia đình tôi thu nhập 3-4 triệu đồng. Bước đầu với thu nhập như thế gia đình tôi sống tạm ổn định. Giờ đây, tôi bỏ nghề đánh cá, tôm trên lòng hồ, tập trung làm du lịch.
Gia đình anh Bùi Văn Thạo ở xóm Ngòi quanh năm trên lòng hồ, chỉ biết đến đánh bắt tôm, cá, cuộc sống tự cung, tự cấp là chính. Trước đây, xóm cô lập, ít tiếp xúc với bên ngoài, việc bán con tôm, con cá hay sản phẩm ngô rẻ hơn nhiều so với nơi khác bởi không biết thông tin về giá cả. Tư thương thường ép giá. Anh nhẩm tính, làm ngô, sắn, đánh bắt cá, cả gia đình thu nhập chỉ 8-9 triệu/năm. Từ ngày được hỗ trợ sửa nhà, anh bắt đầu đón khách du lịch. Anh được đào tạo về cách giao tiếp với khách du lịch, làm bếp, phục vụ ăn nghỉ…
Anh Thạo cho biết: Bước đầu thu nhập thấy khá hơn trước nhưng quan trọng nhất là mình được giao tiếp với nhiều người bên ngoài. Từ đó cách nghĩ, cách làm kinh tế cũng thay đổi nhiều. Chúng tôi nghĩ không phải đi ra ngoài làm ăn xa mới khá lên được, điều quan trọng là tư duy, cách làm khác. Qua tiếp xúc với nhiều người, tôi thấy mình được mở mang nhiều hơn. Không chỉ những hộ làm du lịch cộng đồng được hưởng lợi mà nhiều hộ dân trong xóm cũng bán được sản phẩm địa phương cho khách du lịch. Những sản phẩm trước đây như bắp ngô, quả trứng gà, cây măng chỉ để cho nhau nhưng giờ thành hàng hóa. Từ đó, cuộc sống của họ thay đổi nhiều. Chúng tôi thấy có nhiều sản phẩm của địa phương thì khách du lịch ngày càng nhiều hơn.
