Cá dầm xanh hay còn gọi là cá bỗng không phải ao, hồ, sông, suối nào cũng nuôi được bởi đặc tính của nó chỉ sống ở môi trường nước sạch. Nghề nuôi càng khó trở thành nghề hàng hóa bởi để có mỗi con cá nặng chừng hơn 2 kg, thời gian nuôi phải mất 5 năm. Tuy nhiên, ở đây, bà con vẫn kiên trì nuôi dưỡng loài cá quý hiếm này phần nhiều để cải thiện. Một số hộ bắt đầu triển khai xu hướng hàng hóa, tuy nhiên bằng nguồn thức ăn tận dụng chứ không phải đầu tư.
Gia đình chị Hà Thị Lan ở xóm Lọng, xã Vạn Mai, một trong những hộ nuôi cá thần nhiều nhất và là địa chỉ đỏ cung cấp giống cá uy tín ở Mai Châu. Chị cho biết, người dân xã Vạn Mai, huyện Mai Châu gọi đây là cá dầm xanh. Cách đây khoảng 50 năm trở về trước, loài cá này xuất hiện trên dòng suối Sia trong xanh ở Vạn Mai và được ông bà cụ đánh bắt về nuôi trong ao. Và từ đó đến nay, nghề nuôi cá dầm xanh đã bắt đầu xuất hiện ở Vạn Mai và được con cháu duy trì và phát triển theo hướng hàng hoá. Cũng theo chị Lan, thực chất đây là giống cá thần sinh sống nhiều trên dòng sông Mã ở Thanh Hoá. Tuy nhiên, mỗi vùng lại có một cách gọi tên khác nhau. Tiết lộ bí quyết nuôi thành công cá dầm xanh trong ao, chị Lan cho biết: Cá dầm xanh là giống cá quen sống trong môi trường tự nhiên ở suối Sia nên không thể nuôi được trong ao tù. Để nuôi được loài cá này, ao nuôi bắt buộc phải có nước chảy vào và lối thoát ra liên tục như suối.
Cùng với đó, trên địa bàn xã Vạn Mai có mạng lưới sông, suối nhiều, nước sạch, mát lạnh quanh năm là điều kiện lý tưởng để cá dầm xanh phát triển. Cá dầm xanh nuôi trong ao có nước chảy vào chạy ra liên tục sinh trưởng và phát triển rất tốt. Cá bố mẹ để trứng tự nhiên trong ao. Sau đó, vớt trứng ra cho vào ao khác.
"Lúc cá dầm xanh còn nhỏ, gia đình nghiền bột ngô, bột sắn đem nấu và khuấy thả xuống ao cho cá ăn. Khi cá đủ 1 năm tuổi, bắt đầu cho ăn rau. Loài cá này ăn thức ăn có sẵn tại địa phương như: Các loại cỏ, lá chuối, lá sắn nên rất dễ nuôi. Mặt khác, cá dầm xanh có sức đề kháng tốt so với các loài cá khác nên hầu như không bị bệnh", chị Lan nói.
Cá dầm xanh là giống cá chậm lớn. Từ lúc nuôi cá con đến lúc đủ trong lượng xuất bán đạt kích cỡ từ 2 – 3 kg phải mất từ 4 – 5 năm. Cá dầm xanh nuôi trong ao cho thịt săn chắc, thơm ngon không kém gì cá sinh sống trên sông, suối. Vì vậy, loại cá này luôn được giới nhà giàu và thực khách săn tìm.
Do thời gian nuôi lâu nên trước đây, cá dầm xanh luôn trong tình trạng khan hiếm mỗi khi khách ở xa đặt mua. Bởi, số lượng cá chỉ đủ cung cấp cho các nhà hàng và khu du lịch tại huyện Mai Châu.
Nhưng trong 5 năm trở lại đây, nhiều bà con trên địa bàn xã Vạn Mai đã chuyển sang phương thức nuôi gối nên đã phần nào đáp ứng được nhu cầu của khách hàng ở Hà Nội và một số địa phương khác. Cá dầm xanh nuôi càng lâu và trọng lượng càng lớn thì giá trị kinh tế càng cao. Hiện nay, thương lái tại Hà Nội mua tại ao với giá 250.000 đồng/kg đối với loại từ 1 - 2,5 kg; 300.000 đồng/kg đối với loại từ 3 kg trở lên.
Ông Cà Văn Hiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Mai, huyện Mai Châu, cho biết: Trên địa bàn xã Vạn Mai, cá dầm xanh được nuôi nhiều ở các xóm: Nghẹ, Lọng, Củm… với tổng diện tích ao nuôi hơn 6 ha. Trong vài năm trở lại đây, nghề nuôi cá dầm xanh đã giúp bà con nông dân nâng cao thu nhập. Trong thời gian tới, xã sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn của huyện Mai Châu tập huấn kỹ thuật, tạo điều kiện cho vay vốn để hỗ trợ người dân mở rộng diện tích nuôi. Qua đó, góp phần đưa nghề nuôi cá dầm xanh thành sản phẩm chủ lực của địa phương./.
