Y đức là phẩm chất tốt đẹp, cao quý của thầy thuốc, được thể hiện qua thái độ, tinh thần trách nhiệm, hết lòng thương yêu, chăm sóc người bệnh. Y đức không ở đâu xa, đó là thái độ giao tiếp, cung cách phục vụ, chăm lo cho sức khoẻ của người bệnh.
Trong Y huấn cách ngôn của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác cho rằng: “Đã làm thuốc là nhân thuật có nhiệm vụ giữ gìn tính mạng con người, chỉ lấy việc giúp người là phận sự của mình mà không cầu lợi kể công … Khi chữa bệnh cho ai khỏi rồi, chớ có mưu cầu quà cáp, vì những người nhận của người khác cho thường hay sinh ra nể nang, huống hồ đối với những kẻ giàu sang, tính khí bất thường mà mình cầu cạnh thường hay bị khinh rẻ. Còn tâng bốc người ta để cầu lợi thường hay sinh chuyện. Cho nên nghề thuốc là nghề thanh cao, ta phải giữ khí tiết cho trong sạch”.
56 năm về trước, đúng vào ngày 27/2/1955, Bác Hồ đã có thư gửi Hội nghị cán bộ Y tế, trong đó có nhấn mạnh “Người bệnh phó thác tính mệnh của họ nơi các cô các chú. Chính phủ phó thác cho các cô các chú việc chữa bệnh tật và giữ gìn sức khỏe của đồng bào. Đó là một nhiệm vụ rất vẻ vang. Vì vậy, cán bộ cần phải thương yêu săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn như mình đau đớn. “Lương y phải như từ mẫu”.
Dù cách nhau hàng thế kỷ, trải qua nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau song Câu nói của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông và Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn có một điểm chung là trách nhiệm và Y đức của người thầy thuốc. Đó là “kim chỉ nam” hành động cho những người làm công tác trong ngành Y tế.
Được thành lập từ năm 1955, cùng với sự phát triển và lớn mạnh của Y tế cả nước, Y tế Hòa Bình đã trải qua 56 năm hình thành và phát triển. 56 năm qua là cả một chặng đường khó khăn gian khổ. Lớp lớp các thế hệ thầy thuốc tỉnh nhà đã hết lòng hết sức chăm sóc và cứu chữa người bệnh. Những ngày đầu mới thành lập, cơ sở vật chất hạ tầng còn thấp kém, nhân lực thiếu thốn, trang thiết bị y tế lạc hậu … hơn lúc nào hết y đức của người thầy thuốc được phát huy và tỏa sáng.
Minh chứng cho điều đó là việc các chiến sỹ áo trắng không quản ngại khó khăn vất vả gian nan nguy hiểm tham gia vừa phục vụ chiến đấu, phục vụ sản xuất, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Để tiêu diệt giặc đói, giặc ngoại xâm, giặc dốt không ít tấm gương y, bác sỹ đã để lại một phần xương máu của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, có người đã vĩnh viễn ra đi hiến trọn đời mình cho độc lập, tự do của Tổ quốc.
Người đầu tiên giữ cương vị Trưởng ty Y tế Hòa Bình (năm 1955 - 1957) bác sỹ Hà Hữu Tiến tâm sự: “Cả ty y tế và bệnh viện ngày đó chỉ có 2 người y tá học từ thời pháp thuộc. Bệnh viện phải đi sơ tán nhiều nơi, chỉ có vài cái lán dành cho bệnh nhân nặng, phòng mổ cấp cứu phải căng dù dưới những lùm cây, đêm đêm vẫn nghe tiếng hổ gầm đâu đó quanh sườn núi, điều kiện phục vụ và thuốc men thiếu thốn, phương tiện chỉ có 2 xe đạp công”… Khó khăn chồng chất khó khăn. Tuy nhiên, với tinh thần trách nhiệm của người thầy thuốc khi có ca cấp cứu ở cơ sở Trưởng ty y tế tỉnh phải xuống địa bàn để giải quyết tại chỗ. Những khi có dịch bệnh nguy hiểm xảy ra như: tiêu chảy, sốt rét, các bệnh do ký sinh trùng, bướu cổ…ngày càng bùng phát, đội ngũ y, bác sỹ không quản ngại khó khăn vất vả lao vào dập dịch, cứu chữa cho bệnh nhân… Bằng sự tận tâm và trách nhiệm không ít bệnh đã được khống chế và đẩy lùi.
Các y bác sỹ đều hiểu rằng: không nghề nào quan trọng và ảnh hưởng sâu sắc đến sức khoẻ và tính mạng con người như nghề y, không nghề nào mà sai lầm hay thiếu sót lại ảnh hưởng lớn đến sự sống còn, đến sức khoẻ con người như nghề y nên mỗi người tự đặt ra cho mình nghĩa vụ và trách nhiệm với người bệnh như người thân trong gia đình. Vì thế việc cứu chữa người bệnh ngoài trách nhiệm của thầy thuốc họ coi đó là niềm vui và hạnh phúc.
Bác sỹ chuyên khoa I - Thầy thuốc Nhân dân đầu tiên của tỉnh Hòa Bình – Nguyên Giám đốc Sở Y tế, ông Quách Đình Thông tâm sự: Những ngày được trực tiếp cứu chữa người bệnh là những ngày hạnh phúc nhất, đẹp nhất của cuộc đời ông. Vì ông đã mang toàn bộ kiến thức chuyên môn và tâm huyết dành cho người bệnh. Ông tâm niệm rằng tất cả đều vì mục đích chăm sóc bệnh nhân. Việc thức đêm, ăn uống thiếu thốn, đi trực không cần nghỉ bù là thường xuyên nhưng ngày nào cũng thấy vui, vì đã cứu chữa được rất nhiều người bệnh. Những người thầy thuốc như ông thời đó phải đảm nhiệm nhiều công việc cùng một lúc kể cả tiêm truyền, chọc dò màng phổi, chọc màng bụng, chọc màng tử cung, chọc dò tủy sống … đều đến tay. Thuốc điều trị ngày đó còn thiếu thốn. Đơn giản nhất là việc truyền dịch, nhưng để có thuốc để truyền thì phải tự pha chế, mà muốn có thuốc thì đội ngũ y, bác sỹ bệnh viện phải trồng rau lang, nuôi thỏ, thậm chí phải hấp, sấy các đồ huyết thanh… Trong những lúc khó khăn như thế, đội ngũ bác sỹ đã làm tốt nhiệm vụ của bệnh viện, nhiệm vụ của y tế trong công tác bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Ngoài công việc chuyên môn, ông cũng như các thầy thuốc của bệnh viện còn thường xuyên mang đá mài theo để … mài kim tiêm. Vì lúc ấy bơm tiêm được làm bằng thủy tinh, kim tiêm được làm bằng sắt, do tiêm cho nhiều bệnh nhân nên mũi tiêm bị cùn đi. Thậm chí kim tiêm phải luộc đi luộc lại để tái sử dụng. Riêng với bản thân ông, đã từng chăm sóc những bệnh nhân cao tuổi, tứ cố vô thân bị viêm màng não. Bệnh nhân nặng nằm liệt giường, đốt sống có dòi bò ra, chính ông hàng ngày trực tiếp rửa vết thương và lấy panh gắp ra từng con dòi cho người bệnh. Sau khi được sử dụng kháng sinh và được sát trùng bằng Iốt bệnh nhân đã khỏi... Thiết nghĩ, nếu như không có trách nhiệm và lơ là với nỗi đau của bệnh nhân thì người bệnh có thể tử vong bất cứ lúc nào.
Một điều chắc chắn rằng, những người thầy thuốc như thế từ trước đến nay không ít, họ cống hiến cho sự nghiệp bằng chính lương tâm và trách nhiệm của mình. Những việc làm tưởng chừng rất bình thường lại rất đáng trân trọng, đó chính là y Đức của những người làm công tác cứu chữa người bệnh. Mỗi ngày trôi qua là khép lại một trang vàng lịch sử của ngành, nhưng chắc chắn nó sẽ được lưu truyền và là tấm gương sáng, là bài học lớn cho lớp lớp các thế hệ thầy thuốc kế cận noi theo.
Giờ đây, nếu có ai đó khi vào bệnh viện cảm thấy khó chịu vì gặp phải những y bác sĩ quá kiệm lời, thiếu niềm nở, và nghĩ không hay về người thầy thuốc. Thế nhưng chỉ cần ở trong bệnh viện vài giờ, quan sát thấy các y bác sĩ phải liên tục tiếp cận và xử lý với nhiều ca bệnh, trong đó có nhiều bệnh nan y, nhiều thứ bệnh nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người thầy thuốc ta mới cảm thông. Hằng ngày, hằng giờ, các y bác sĩ tiếp xúc với những cơ thể bệnh tật, những gương mặt đau đớn, lo âu, tuyệt vọng, những tiếng rên rỉ, trách hờn; những máu, mủ với đủ thứ vi trùng, vi rút... Vậy mà, khi vào ca trực là các y bác sĩ sẵn sàng thức thâu đêm suốt sáng; đứng bên bàn mổ, thần kinh căng thẳng nhiều giờ liền, xong ca mổ bủn rủn cả tay chân và đói lả... Vì sức khỏe và tính mạng của nhân dân, người thầy thuốc từng giờ, từng phút, từng giây chiến đấu giành giật với tử thần sinh mạng con người...
Tuy nhiên, hiện nay bên cạnh những tấm gương y đức cao cả hết lòng vì bệnh nhân thì ở đâu đó vẫn còn có những lời phàn nàn về thái độ phục vụ người bệnh, về tay nghề của thầy thuốc, về sự “sách nhiễu” của một số thầy thuốc, y bác sỹ đối với bệnh nhân và người nhà bệnh nhân kể cả trong những lúc nguy kịch, hiểm nghèo. Đây là những hiện tượng đi ngược lại với y đức, trái với những lời dạy của Người, làm xấu đi hình ảnh của người thầy thuốc vốn có truyền thống được toàn xã hội kính trọng và đề cao. Vì vậy, để những hình ảnh của người thầy thuốc đẹp mãi trong lòng nhân dân, và để cho Y đức luôn là niềm tự hào của ngành y, mỗi thầy thuốc cần phải nêu cao lòng nhân ái, hết lòng chăm lo sức khoẻ của bệnh nhân.
Đối với những thầy thuốc trẻ hôm nay cần phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, có những suy nghĩ và hành động trong sáng, giữ gìn phẩm chất đạo đức tốt đẹp của người thầy thuốc. Nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với bệnh nhân, phục vụ bệnh nhân tận tình, ân cần, chu đáo, lấy việc chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ của bệnh nhân làm niềm vui, niềm hạnh phúc của cá nhân mình, có như thế mới xứng đáng với những lời dạy của Bác Hồ về y đức, với truyền thống vẻ vang của ngành y, xứng đáng với vẻ đẹp trong sáng của chiếc áo blu trắng mà những thầy thuốc hàng ngày vẫn khoác lên mình.
