Hòa Bình từ lâu đã là một địa điểm chứng kiến nhiều cuộc tiếp xúc đa văn hóa từ nhiều hướng khác nhau. Trong thời tiền sử, khi đồng bằng miền Bắc Việt Nam vẫn còn trong môi trường biển hay đầm lầy, vùng cao nguyên của Hòa Bình đã trở thành một trong những trung tâm dân cư quan trọng với sự hiện diện của một đại diện văn hóa tiền sử nổi tiếng của Đông Nam Á - Văn hóa Hòa Bình. Từ những năm 20 của thế kỷ XX, các hang động trong các sơn khối đá vôi Hòa Bình đã được các nhà Khảo cổ học của trường Viễn Đông Bác Cổ chú ý tới. Qua quá trình khảo sát, thám sát, khai quật, nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm ra trong các hang động của các sơn khối đá vôi Hoà Bình một nền văn hoá phát triển trong giai đoạn từ hậu kỳ đá cũ cho tới sơ kỳ đá mới. Người có công đầu trong việc phát hiện, nghiên cứu là nhà nữ khảo cổ học người Pháp Madeleine Colani. “Văn hoá Hoà Bình” không chỉ tồn tại trên đất nước Việt Nam mà còn phân bố rất rộng ở khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam đã tìm thấy trên 130 địa điểm thuộc nền “Văn hoá Hoà Bình”, trong đó riêng tỉnh Hoà Bình có 82 địa điểm đã được phát hiện và nghiên cứu.
Trong những năm qua, đã có một lượng đáng kể các nghiên cứu khảo cổ học và bảo tồn về văn hóa Hòa Bình đã được thực hiện trên đất Hòa Bình, đặc biệt trong năm 2022, tỉnh Hoà Bình đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho phép khai quật khảo cổ tại hai điểm di tích khảo cổ quốc gia là Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú và Hang xóm Trại xã Tân Lập, huyện Lạc Sơn, qua báo cáo sơ bộ đợt khai quật lần này đã phát hiện được hàng nghìn hiện vật, đặc trưng vẫn là hiện vật đồ đá, đồ xương và đồ gốm, trong đó nhiều nhất vẫn là hiện vật công cụ cuội ghè định hình, mảnh tước, cuội nguyên liệu và lõi hạch.
Đợt trưng bày lần này với gần 1.000 hiện vật, 100 ảnh tài liệu và 200 đầu sách, báo tạp chí về Văn hóa Hòa Bình được chia thành 4 phần gồm: Nữ khảo cổ học người Pháp Madelein Colani - người phát hiện và đặt tên cho nền “Văn hóa Hòa Bình”; Phân bố và đặc điểm cư dân nền “Văn hóa Hòa Bình” trên thế giới; Các giai đoạn phát triển của nền “Văn hóa Hòa Bình”; Văn hóa thời đại đá trên đất Hòa Bình.
Ngay sau khi cắt băng khai trương, các đại biểu, khách mời đã tham quan, khám phá các hiện vật, tư liệu hình ảnh về “ Nền văn hoá Hoà Bình” trên đất Hoà Bình tại Phòng triển lãm./.
