Trong những năm qua, các cơ quan chuyên môn đã thực hiện công tác tham mưu với lãnh đạo đảng, chính quyền địa phương ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, nhằm mục tiêu giảm tình trạng sinh con thứ 3 trở lên trong tỉnh. Nhiều hoạt động được tổ chức triển khai thực hiện như: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, vận động và giáo dục; triển khai tích cực các dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của các cấp ủy, chính quyền trong việc thực hiện quy định của pháp luật về hôn nhân, gia đình, chính sách Dân số - KHHGĐ và công tác thi đua, khen thưởng, xử lý vi phạm...Tuy nhiên, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trong 3 năm qua không giảm mà tăng dần. Do đó, việc phấn đấu thực hiện mục tiêu “đạt và duy trì mức sinh thay thế vào năm 2025” sẽ khó thực hiện. Đặc biệt, đảng viên sinh con thứ 3 có xu hướng tăng. Cụ thể, từ năm 2018 đến 2020 là: 72; 96 và 133 trường hợp. Trong 3 năm có 301 đảng viên sinh con thứ 3, nhưng chỉ có 198 trường hợp (65,8% số đảng viên vi phạm) có hình thức xử lý vi phạm Chính sách Dân số - KHHGĐ.
Việc khó kiểm soát tình trạng sinh con thứ 3 trở lên do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó phải kể đến việc một số cấp uỷ, chính quyền, các ban ngành đoàn thể các cấp chưa thực sự quan tâm đến công tác dân số, công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên, chặt chẽ. Một số đối tượng cố tình vi phạm Chính sách Dân số - KHHGĐ, chấp nhận các hình thức xử lý để sinh thêm con. Việc xử lý người vi phạm chính sách dân số chưa nghiêm, chưa thống nhất, thiếu đồng bộ và chưa đủ mạnh để giáo dục và răn đe. Những đối tượng sinh con thứ 3 trở lên chủ yếu gặp ở các đối tượng sinh con một bề là gái (cố đẻ con trai); các đối tượng có kinh tế tương đối khá giả và muốn sinh thêm con cho vui cửa vui nhà…Trong khi kỹ năng thuyết phục của các cộng tác viên dân số còn rất hạn chế. Điều nay đặt ra thách thức đối với công tác tuyên truyền, đòi hỏi phải đổi mới nội dung, hình thức cho phù hợp. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí cho các hoạt động còn hạn hẹp đã ảnh hưởng nhiều đến công tác truyền thông, vận động cũng như cung cấp các dịch vụ KHHGĐ/chăm sóc SKSS.
Thời gian tới, để giảm thiểu tình trạng sinh con thứ 3, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Ngoài những nội dung truyền thông trước đây, cần bổ sung những nội dung phù hợp với giai đoạn của công tác dân số trong tình hình mới, cũng như phù hợp, trọng tâm, trọng điểm đối với những đối tượng có nguy cơ sinh con thứ 3 trở lên. Cộng tác viên dân số thôn/bản, chuyên trách dân số xã nắm chắc đối tượng, lập danh sách những đối tượng có nguy cơ sinh con thứ 3 trở lên để vận động đúng trọng tâm; khi gặp khó khăn cần báo cáo và đề nghị lãnh đạo thôn, xã giúp đỡ, tác động từng trường hợp cụ thể…Tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ kỹ thuật, nhất là mạng lưới cung cấp dịch vụ KHHGĐ/CSSKSS, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng về phương tiện tránh thai, hàng hóa và dịch vụ KHHGĐ/CSSKSS có chất lượng cho người dân. Các hoạt động phối hợp hằng năm giữa hệ thống Dân số với Ban Tuyên giáo và Liên đoàn Lao động các cấp trong việc truyền thông, vận động đến các đối tượng là đảng viên và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nhằm giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên. Cần đưa nội dung thực hiện chính sách dân số vào quy ước, hương ước của các khu dân cư, tổ dân phố; vào quy chế, nội quy của các cơ quan, đơn vị; yêu cầu thể chế rõ các hình thức xử lý nếu vi phạm; thống nhất trong tập thể và thực hiện nghiêm túc những quy định đã đề ra…/.
