Trong thời gian qua, Các Tổ hợp tác (THT) trên địa bàn phát triển tương đối ổn định về số lượng, đa dạng hình thức hoạt động, phân bổ rộng khắp trong tỉnh, thu hút sự tham gia đông đảo của lực lượng nông dân. Toàn tỉnh hiện có 198 THT, tăng 59,68% so với năm 2015, thu hút trên 7.000 người lao động. Doanh thu bình quân 1 THT đạt 580 triệu, thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên khoảng 1,4 triệu đồng/người/tháng. Bên cạnh đó, cơ chế tổ chức quản lý THT từng bước được hoàn thiện và chặt chẽ hơn. Nhiều THT đã có xây dựng quy chế hoạt động, hợp động hợp tác được chứng thực của chính quyền địa phương. Các hoạt động chia sẻ khoa học kỹ thuật, hỗ trợ giống mới, cùng nhau tổ chức, vận hành…đã gắn kết kinh tế hộ đơn lẻ, tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm trên thị trường.
Các HTX trong tỉnh hoạt động ngày càng hiệu quả và có xu hướng phát triển. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 387 HTX thu hút hơn 12.000 thành viên tham gia, tạo việc làm cho 21.600 lao động. 100% số HTX hiện hoạt động đúng quy định, bộ máy quản lý, điều hành gọn nhẹ. Giai đoạn 2015-2020, bình quân mỗi năm toàn tỉnh thành lập mới được trên 56 HTX/năm, vượt 79,05% so với chỉ tiêu Nghị quyết số 13-NQ/TU, ngày 29/5/2017 của Tỉnh ủy. Doanh thu hàng hóa và cung cấp dịch vụ của HTX đạt bình quân 3.240 triệu đồng/HTX. Cùng với doanh thu, lãi bình quân của 1 HTX tăng lên 402 triệu đồng vào năm 2020, đảm bảo thu nhập bình quân của lao động thường xuyên là 4 triệu đồng/người/tháng. Mặc dù đóng góp hàng năm của HTX vào thu ngân sách Nhà nước không lớn, nhưng giá trị gián tiếp thông qua việc hỗ trợ cho hộ thành viên phát triển kinh tế là rất đáng kể. Đến nay, cán bộ quản lý HTX có xu hướng trẻ hóa, có năng lực quản trị và sáng tạo, năng động. Xuất hiện nhiều mô hình HTX khởi nghiệp là những người trẻ, trình độ cao, tích cực tìm kiếm và huy động nguồn lực về vốn, công nghệ cao, quan tâm xây dựng thương hiệu, thị trường tiêu thụ. Năm 2020, số cán bộ quản lý HTX được qua đào tạo tăng 34,35%, trong đó, trình độ cao đẳng trở lên đạt 40,71%.
Những năm gần đây, số lượng HTX nông nghiệp sản xuất theo chuỗi giá trị ngày càng tăng và đang dần trở thành phương thức sản xuất tối ưu để phát triển bền vững. Ở các huyện, thành phố đều đã có mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, nhiều HTX liên kết với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh. Một số HTX đã chủ động nghiên cứu, mở rộng thị trường cả trong nước và định hướng xuất khẩu.
Toàn tỉnh hiện có 2 Liên hiệp HTX. Trong tỉnh là Liên hiệp HTX cam và cây ăn quả có múi tại Cao Phong với 4 HTX thành viên, vốn điều lệ là 20 tỷ đồng, tổng giá trị tài sản là 68 tỷ đồng, cung cấp việc là cho 190 người. Trong 6 tháng đầu năm 2020, doanh thu bình quân của Liên hiệp HTX đạt 6,95 tỷ, lãi bình quân đạt 2,55 tỷ đồng. Thứ hai, đơn vị thành viên ngoài tỉnh là Liên hiệp HTX Việt Nam, trụ sở chính đặt tại Hà Nội, có văn phòng đại diện và HTX thành viên đặt tại tỉnh. Liên hiệp có quy mô rộng khắp cả nước, với trên 90 HTX, doanh nghiệp thành viên, 200 thành viên cá nhân góp vốn đầu tư, có mặt ở 37 tỉnh, thành phố. Các hoạt động và dịch vụ đa dạng như tư vấn, lập dự án đầu tư, kháo sát, thiết kế, trực tiếp đầu tư và khai thác, cung cấp và kết nối các tiêu thương, doanh nghiệp, HTX trong nước để luân chuyển, giao thương…
Sau 5 năm triển khai thực hiện, được sự quan tâm, lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, Liên minh HTX tỉnh đã chủ động trong công tác tham mưu và tích cực triển khai các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX. Bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động, tư vấn, hỗ trợ, Liên minh HTX tỉnh còn tăng cường liên kết rộng rãi giữa người lao động, hộ sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp. Đồng thời, tập trung củng cố các HTX theo chiều sâu, với nhiều mô hình đa dang, hoạt động hiệu quả. Với những đóng góp thiết thực và hiệu quả, Liên minh HTX đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế- xã hội và công cuộc xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh./.
