Thành phố Hòa Bình có diện tích 133 km2, trong đó có 15 đơn vị hành chính gồm 8 phường, 7 xã, dân số khoảng 25.700 hộ với 111.800 nhân khẩu. Trên địa bàn có 5 dân tộc chủ yếu là dân tộc Mường, Kinh, Thái, Dao và dân tộc Tày cùng sinh sống. Là thành phố tỉnh lỵ, trung tâm chính trị hành chính, kinh tế, văn hóa của tỉnh Hòa Bình, trong những năm qua cùng với sự phát triển nhanh về kinh tế, xã hội cũng còn tồn tại, phát sinh những yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh, chính trị, trật tự xã hội trên địa bàn. Trên địa bàn thành phố tình hình hoạt động của tội phạm tuy đã được kiềm chế, song vẫn còn diễn biến phức tạp, công tác quản lý, giáo dục người chấp hành xong hình phạt tù trở về địa phương bộ lộ nhiều sơ hở, thiếu sót, người được tha tù gặp nhiều trở ngại trong việc tái hòa nhập với cộng đồng, tiềm ẩn nguy cơ tái phạm, vi phạm pháp luật cao.
Qua tiến hành rà soát danh sách 796 người tha tù do C83 cung cấp, có 668 người đang cư trú tại địa bàn. Kết quả điều tra khảo sát thì số người ở độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ lớn. Số vi phạm pháp luật có 133 người, trong đó tái phạm tội có 64 người, vi phạm hành chính 69 người. Nguyên nhân tái phạm tội, vi phạm pháp luật do không có việc làm là 105 người. Về tình trạng việc làm trong tổng số 168 người có việc làm thì có 111 người tự tìm việc làm, 44 người được gia đình giúp đỡ, 8 người được cơ quan, tổ chức, đoàn thể xã hội, doanh nghiệp giới thiệu, tiếp nhận, tạo việc làm; số người không có việc làm 500, nguyên nhân chủ yếu là do không có nghề là 212 người, thiếu vốn, điều kiện phương tiện kinh doanh, sản xuất, chưa nhận được sự giúp đỡ của cộng đồng là 150 người. Đặc biệt, cảm nhận của người chấp hành xong hình phạt tù khi trở về địa phương thì có sự đồng cảm, quan tâm là 239 người, chưa thực sự quan tâm 364 người, cảm giác bị kỳ thị, xa lánh 65 người.
Từ những kết quả điều tra, khảo sát tình hình người chấp hành xong hình phạt tù về cư trú tại thành phố Hòa Bình, Công an thành phố Hòa Bình đã tham mưu cho UBND thành phố mở hội nghị quán triệt, triển khai kế hoạch thực hiện Nghị định 80 của Chính phủ quy định các biện pháp bảo đảm tái hòa nhập cộng đồng đối với người chấp hành xong hình phạt tù với nội dung, biện pháp, các bước thực hiện cụ thể nhằm quán triệt sâu sắc, mục đích yêu cầu, ý nghĩa và nội dung của Nghị định đến toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận cao và nâng cao ý thức trách nhiệm trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện. Để làm tốt điều đó, sau hội nghị quán triệt, triển khai ở cấp thành phố thì UBND các xã, phường tổ chức hội nghị quán triệt thành phần gồm ban chỉ đạo 09 của xã, phường. Đồng thời, trưởng các ban, ngành, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể, cơ quan, doanh nghiệp, lực lượng vũ trang xây dựng kế hoạch quán triệt, triển khai thực hiện đến toàn thể cán bộ công chức, đoàn viên, hội viên, cán bộ chiến sỹ, từ đó nêu cao tinh thần trách nhiệm, tham gia tích cực vào công tác chuẩn bị các điều kiện đảm bảo, giúp đỡ người chấp hành xong hình phạt tù tái hòa nhập cộng đồng.
Công an thành phố đã chủ trì phối hợp tích cực với các phòng, ban, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể của thành phố và UBND các xã, phường, các doanh nghiệp, lực lượng vũ trang trong quá trình thực hiện kế hoạch. Xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra hướng dẫn UBND các xã, phường tổ chức thực hiện công tác tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người chấp hành xong hình phạt tù trở về địa phương tái hòa nhập cộng đồng. Từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của UBND các xã, phường trong việc thực hiện vấn đề này. Bên cạnh đó, Công an thành phố cũng chỉ đạo công án các xã, phường trong công tác tham mưu giúp chủ tịch UBND trong thực hiện trách nhiệm về các biện pháp bảo đảm tái hòa nhập cộng đồng cho người chấp hành xong án phạt tù trở về địa phương. Quá trình triển khai thực hiện đã chú trọng đến khắc phục những tồn tại, nguyên nhân chủ yếu gây khó khăn cho người chấp hành xong án phạt tù trở về địa phương tái hòa nhập cộng đồng được xác định thông qua điều tra, khảo sát, đó là tình trạng không nghề nghiệp thiếu việc làm, thiếu vốn điều kiện, phương tiện kinh doanh, sản xuất, thiếu sự giúp đỡ của cộng đồng. Đồng thời là do mặc cảm về sự thiếu đồng cảm, chưa được sự quan tâm, bị kỳ thị.
Qua một năm thực hiện Nghị định 80 của Chính phủ tại thành phố Hòa Bình, bước đầu đã đạt được những kết quả tốt trong thực hiện các biện pháp đảm bảo tái hòa nhập cộng đồng đối với người chấp hành xong hình phạt tù trở về địa phương. Điều đáng nói là sự quan tâm của cộng đồng đối với những người lầm lỗi một thời đã có sự chuyển biến tích cực. Từ sự giáo dục, giúp đỡ của cộng đồng đã có những người chấp hành xong án phạt về địa phương thực sự tiến bộ, có việc làm ổn định hòa nhập được với xã hội và trở thành người tích cực tuyên truyền giúp đỡ những người cùng cảnh ngộ cùng tiến bộ như anh Nguyễn Phượng Bình ở tổ 6 phường Tân Hòa, anh Nguyễn Phi Tùng ở tổ 22 phường Đồng Tiến, chị Dương Thị Kim Huệ ở tổ 3 phường Đồng Tiến.
Tuy nhiên, đây mới chỉ là kết quả bước đầu, việc thực hiện các biện pháp bảo đảm cho người chấp hành xong hình phạt tù trên địa bàn thành phố Hòa Bình vẫn còn nhiều khó khăn, trở ngại đó là vẫn còn cá nhân, tổ chức chưa nhận thức được đầy đủ về nhiệm vụ, trách nhiệm trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho người chấp hành xong hình phạt tù ổn định cuộc sống, không tái phạm; vẫn còn sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người chấp hành xong hình phạt tù trong giới thiệu việc làm, tiếp nhận vào làm việc trong các cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất kinh doanh...Chưa có nguồn kinh phí bảo đảm cho việc thực hiện các biện pháp tái hòa nhập cộng đồng. Việc phân công giáo dục, giúp đỡ có nơi chưa được quan tâm đúng mức, mới chỉ dừng ở hình thức thể hiện trên hồ sơ chưa mang lại hiệu quả thiết thực; tỷ lệ tái phạm tội, vi phạm pháp luật còn cao...
Trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện các biện pháp bảo đảm tái hòa nhập cộng đồng đối với người chấp hành xong hình phạt tù, Công an thành phố Hòa Bình sẽ tiếp tục tham mưu, phối hợp triển khai kế hoạch của UBND thành phố về thực hiện Nghị định 80, trong đó chú trọng đến công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xóa bỏ sự kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người chấp hành xong hình phạt tù; tạo sự đồng thuận của cả cộng đồng cùng tham gia thực hiện bằng việc làm cụ thể, thiết thực, tạo các điều kiện cho người chấp hành xong hình phạt tù khi trở về địa phương được tái hòa nhập cộng đồng; tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm của UBND các xã, phường, cá nhân, tổ chức trong việc phân công quản lý, giáo dục, giúp đỡ người chấp hành xong hình phạt tù; khắc phục tình trạng hình thức, kém hiệu quả. Chú trọng phát hiện, biểu dương, nhân rộng điển hình tiên tiến trong quản lý, giáo dục, tạo các điều kiện, giúp đỡ người chấp hành xong hình phạt tù tiến bộ; phát hiện biểu dương những người chấp hành xong hình phạt tù tiến bộ, làm được nhiều việc có ích cho xã hội.
