Sau gần 4 năm tham gia, Nhóm sản xuất giống lúa nông hộ xã phong phú huyện Tân Lạc đã tiến hành so sánh, phục tráng 78 giống lúa. Trong đó có 5 loại giống bao gồm: Tẻ Thái, Hồng Ngọc, HT 9, Hương Thơm, OM6979 đã được gieo cấy trên diện rộng. Tuy nhiên những giống lúa này lại không được phép bán trên thị trường. Vì vậy, để đảm bảo chi phí đầu tư và hiệu quả ứng dụng thực tế. Giải pháp tình thế được nhóm nông hộ xã Phong Phú thực hiện là hình thức trao đổi 1,5kg thóc thường lấy 1kg thóc giống.
Không chỉ ở xã Phong Phú huyện Tân Lạc mà sau gần 4 năm tham gia, nhóm sản xuất giống lúa nông hộ xã Tân Lập huyện Lạc Sơn cũng rơi vào tình trạng tương tự. Hộ dân nào muốn gieo cấy lúa do nhóm nông hộ tự sản xuất, thì lấy thóc của gia đình đem đến nhóm nông hộ xã Tân Lập để trao đổi, chứ không được mua bán.
Điều đáng nói là trong 24 nhóm sản xuất giống lúa nông hộ trên địa bàn 9 xã ở 3 huyện Tân Lạc, Lạc Sơn, Kim Bôi đang tự sản xuất giống. Đến nay đã có hàng chục loại giống lúa khác nhau được sản xuất ra và hiện đang được nhiều người nông dân lựa chọn gieo cấy. Trong đó có nhiều giống lúa có gen quý chất lượng gạo ngon được phục tráng, nhiều giống lúa đem so sánh phù hợp với đồng đất, nhiều giống lúa mới được người nông dân tự lai tạo ra- công việc ngỡ như của nhà nghiên cứu, nhà khoa học, mà hiệu quả sản xuất không thua kém giống lúa thường trồng ở địa phương, năng xuất trung bình ước đạt từ 55 đến hơn 60ta/1ha. Điển hình như giống lúa Tẻ thái của nhóm sản xuất giống lúa nông hộ xã Phong Phú huyện Tân Lạc, đã được nhiều người nông dân ở 15 xã, thị trấn huyện Tân Lạc và một số địa phương lân cận như: Lạc Sơn, Kim Bôi lựa chọn để gieo cấy.
Theo như Ông Nguyễn Văn Phấn- Phó chủ tịch Hội nông dân tỉnh Hòa Bình, thì khó khăn lớn nhất của người nông dân sản xuất lúa giống ở tỉnh Hòa Bình là việc thực hiện Thông tư hướng dẫn về việc Quy định về quản lý sản xuất, kinh doanh và sử dụng hạt giống lúa của Bộ NN&PTNT năm 2009. Trong đó quy định một trong những điều kiện sản xuất, kinh doanh hạt giống lúa là cùng với địa điểm sản xuất, kinh doanh phù hợp với yêu cầu sản xuất, kinh doanh hạt giống lúa xác nhận. Sản xuất lúa giống phải có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh về lĩnh vực giống cây trồng.
Như vậy, rào cản lớn nhất của việc giúp người nông dân tự sản xuất lúa giống, tiếp cận nhanh với những tiến bộ kỹ thuật mới, nhất là chủ động được giống lúa chất lượng thích ứng với điều kiện canh tác ở từng địa phương không phải là không thực hiện được. Có chăng chỉ là những chính sách khuyến khích và nhân rộng những mô hình sản xuất giống lúa cộng đồng và sẵn sàng giúp đỡ nông dân về kỹ thuật cũng như chính sách hỗ trợ cho người nông dân./.
