Nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên, có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân cơ chế giải quyết khiếu nại tại một số địa phương chưa bảo đảm đầy đủ tính khách quan, công khai, dân chủ; trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa cụ thể, rõ ràng; chưa đề cao vai trò của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, của những người có uy tín...
Tuy nhiên, nếu người đứng đầu các cấp chính quyền xã, huyện xác định giải quyết dứt điểm những bức xúc phải trên cơ sở giải quyết hài hòa những quyền lợi chính đáng của người dân. Đặc biệt, trong khi giải quyết những vụ việc phức tạp, cần phát huy được vai trò của những tổ chức đoàn thể, người có uy tín thì sẽ hạn chế thấp nhất việc khiếu nại, tố cáo bức xúc, phức tạp.
Trong thời đại công nghệ thông tin, mặc dù mỗi địa phương có những thực tiễn khác nhau, các điểm nóng trong xã hội hiện không chỉ bó hẹp trong mỗi địa phương mà có tính lan truyền, do vậy, sự chỉ đạo của tỉnh, phối hợp của các địa phương trong giải quyết là rất quan trọng. Ngoài ra, trong bối cảnh hiện nay, cần phải triệt để sử dụng thế mạnh của công nghệ thông tin trong nắm bắt tình hình và thông tin kịp thời để định hướng, giúp người dân hiểu để tránh bị xúi giục, kích động.
Theo Ban Tiếp công dân tỉnh, để không tái diễn những vấn đề bức xúc mới, giải quyết dứt điểm các vụ việc phức tạp cần phải làm tốt việc công khai, minh bạch các hoạt động cho người dân. Chỉ khi giải quyết tốt những bức xúc trong nhân dân, giữ ổn định, tỉnh Hòa Bình mới có thể đẩy mạnh phát triển kinh tế.
Khi trên địa bàn xảy ra những vụ việc phức tạp, thì cùng với việc làm tốt công tác giải quyết thỏa đáng lợi ích, vận động nhân dân, kiên trì giải thích để người dân hiểu, thì các cấp chính quyền, các lực lượng chức năng cần chủ động phân hóa, vạch mặt, chỉ rõ mục đích không chính đáng (cơ hội chính trị, thu tiền của người dân...) của những kẻ xúi giục, kích động để người dân hiểu không nghe theo. Qua thực tiễn cho thấy nếu làm được những điều này thì những vụ việc phức tạp kéo dài sẽ cơ bản giải quyết ổn thỏa.
Đánh giá tình hình bức xúc kéo dài trên bình diện chung của tỉnh, Ban Tiếp công dân tỉnh thấy rằng, có nhiều nguyên nhân để xảy ra các vụ việc nóng, phức tạp, nhưng trong đó có nguyên nhân từ công tác quản lý, việc giải quyết các chính sách kinh tế - xã hội của chính quyền một số địa phương thời gian qua chưa tốt, chưa làm hết trách nhiệm, chưa thấu tình đạt lý...
Pháp luật đã khẳng định khiếu nại, tố cáo là quyền của người dân, là công cụ pháp lý để người dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời để giải quyết triệt để những điểm nóng, vụ việc phức tạp, thì cán bộ, nhất là những cán bộ, chuyên viên làm công tác tiếp công dân từ xã, huyện, tỉnh cần thấm nhuần đạo đức và phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc gần dân, tin dân, hiểu dân, trách nhiệm với dân, chăm lo và phát huy quyền làm chủ của nhân dân...
Cùng với đó, chính quyền các cấp cần chủ động nắm tình hình khiếu nại trên địa bàn, phát hiện những dấu hiệu có thể dẫn đến khiếu kiện phức tạp để kịp thời giải quyết dứt điểm ngay tại cơ sở, không để phát sinh thành điểm nóng. Đặc biệt, trong giải quyết cần chú ý bảo đảm lợi ích cốt lõi của người dân, vận dụng chính sách sao cho có lợi nhất cho người dân nhưng không trái với quy định, nếu cán bộ vận dụng giải quyết sai cần chủ động nhận lỗi với người dân và sửa sai.
Trong 9 tháng năm 2016, Ủy ban nhân dân tỉnh đã tổ chức 02 Hội nghị trực tuyến về việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên, việc khiếu nại, tố cáo kéo dài, phức tạp chưa được giải quyết triệt để. Vì vậy, trong thời gian tới Ban Tiếp công dân tỉnh tiếp tục tham mưu, đề xuất Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh tiếp tục tổ chức một hội nghị chuyên đề về tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo có sự tham gia của tất cả các huyện, thành phố để phân loại và làm rõ những nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, tố cáo của người dân, giải quyết dứt điểm những điểm nóng, vụ việc phức tạp, qua đó giữ ổn định chính trị, an ninh trật tự cho phát triển kinh tế của tỉnh./.
