Đây là phương thức mới góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của kinh tế hộ thành viên, đặc biệt là kinh tế hộ nông dân và các cơ sở sản xuất, kinh doanh quy mô vừa và nhỏ trong điều kiện cơ chế thị trường. Luật HTX năm 2012 nhằm mục tiêu khuyến khích và phát triển mạnh mẽ mô hình HTX kiểu mới, đồng thời định hướng phát triển các HTX hiện có hoạt động theo đúng bản chất; bảo đảm quyền và lợi ích của hàng chục triệu hộ nông dân, hàng chục triệu người tiêu dùng, hộ kinh doanh cá thể. Sau 5 năm thực hiện Luật HTX năm 2012, nhiều HTX đã lấy lại đà tăng trưởng, góp phần quan trọng phát triển KT -XH các địa phương. Tuy nhiên, việc triển khai thi hành Luật HTX trên địa bàn tỉnh vẫn ngổn ngang khó khăn cần tháo gỡ.
HTX Mường Động (Kim Bôi) chuyên sản xuất và cung cấp các loại quả có múi đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, được người tiêu dùng tin tưởng.
Thực trạng phát triển kinh tế hợp tác, HTX
Từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách cụ thể để lãnh chỉ đạo phát triển kinh tế hợp tác, HTX. Toàn tỉnh đã thành lập mới được 80 HTX, chuyển đổi đăng ký lại theo Luật 89 HTX, giải thể 74 HTX, chuyển đổi 53 HTX sang hoạt động tổ hợp tác và doanh nghiệp. Đến hết năm 2016, toàn tỉnh có 277 HTX, giảm 16,5% so với năm 2013, trong đó có 155 HTX hoạt động hiệu quả, tổng doanh thu đạt trên 389 tỷ đồng, lợi nhuận bình quân trên 435 triệu đồng /HTX/năm; nộp ngân sách Nhà nước gần 9 tỷ đồng, thu hút khoảng 10.030 thành viên và người lao động, thu nhập bình quân đạt khoảng 3 triệu đồng /người/tháng. Toàn tỉnh hiện có trên 196 tổ hợp tác với gần 3.000 thành viên, thu nhập bình quân đạt từ 1 triệu đồng /người/ tháng trở lên, nộp ngân sách Nhà nước năm 2016 đạt trên 1, 2 tỷ đồng. Công tác quản lý Nhà nước đối với kinh tế hợp tác, HTX tại các cấp, các ngành có nhiều chuyển biến tích cực. Các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế hợp tác, HTX đã được quan tâm thực hiện, nhiều chính sách đi vào cuộc sống và hỗ trợ tích cực cho sự phát triển của các HTX. Trong tỉnh đã hình thành một số HTX sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm. Bước đầu hình thành các mô hình hợp tác, liên kết giữa HTX, tổ hợp tác với doanh nghiệp. Đặc biệt đã có mối liên kết 4 nhà là Nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp và HTX.
Bên cạnh những kết quả đạt được còn nhiều HTX không phát huy được hiệu quả, ngừng hoạt động nhiều năm cần phải tiến hành giải thể. Năng lực quản trị của các HTX, tổ hợp tác còn yếu. Quy mô của hầu hết các HTX về vốn và phạm vi hoạt động còn nhỏ, công nghệ chưa phát triển, thị trường hẹp, năng lực cạnh tranh yếu. Hoạt động của các HTX chưa có sự liên kết, kết nối chặt chẽ.
Đa số các HTX chưa có trụ sở làm việc, thiếu đất sản xuất, thiếu vốn hoạt động, khó khăn trong tiếp cận các nguồn vốn tín dụng. Tổ hợp tác phát triển còn mang tính tự phát, tổ chức chưa chặt chẽ, thiếu ổn định. Các hình thức liên kết, hợp tác chậm phát triển, không bền vững và gặp nhiều khó khăn. Công tác quản lý Nhà nước thời gian qua còn nhiều yếu kém như: Cán bộ theo dõi kinh tế hợp tác kiêm nhiệm, công tác tuyên truyền, hướng dẫn, thống kê, báo cáo, thanh tra kiểm tra đối với HTX chưa thực sự hiệu quả. Việc thực thi các chính sách hỗ trợ HTX hiện nay còn nhiều bất cập, thiếu nguồn lực để thực hiện. Công tác xúc tiến thương mại còn nhiều hạn chế, chính sách tạo điều kiện cho các HTX tham gia chương trình mục tiêu, chương trình phát triển KT -XH địa phương chưa được quan tâm đúng mức...
Cần những giải pháp đồng bộ
Sau 5 năm triển khai Luật HTX năm 2012, thực tế tại các HTX đã bộc lộ rõ những "lỗ hổng” cơ chế, chính sách phát triển HTX. Gần đây, tại diễn đàn sơ kết 5 năm thực thi Luật HTX năm 2012 phản ánh từ nhiều HTX trong tỉnh cho thấy mặc dù Luật phần nào giải quyết một số vấn đề mô hình HTX kiểu cũ nhưng hầu hết các HTX đều gặp không ít khó khăn trước và sau chuyển đổi HTX theo Luật.
Đơn cử về chính sách giao đất, cho thuê đất gặp nhiều khó khăn do quỹ đất công ích tại các địa phương hạn hẹp. Toàn tỉnh mới có 34 HTX, chiếm trên 12% tổng số HTX đã được giao đất cho thuê đất để làm trụ sở và đất để SX -KD thực hiện thí điểm các mô hình sản xuất.
Đối với chính sách ưu đãi về tín dụng, các HTX gặp khó khăn khi tiếp cận các nguồn vốn tín dụng ưu đãi do không có tài sản thế chấp. Năm 2016 có khoảng 28 HTX được vay vốn từ các ngân hàng thương mại và ngân hàng CSXH với tổng dư nợ 5.782 triệu đồng, chiếm 0,03-0,05% tổng dư nợ. Hay chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của HTX với doanh nghiệp. Thực tế các hình thức liên kết hợp tác này phát triển chậm, thiếu tính bền vững. Tỷ trọng giá trị sản phẩm được sản xuất, chế biến tiêu thụ qua hợp đồng vẫn còn rất thấp, chỉ từ 5-10%. Các doanh nghiệp chưa quan tâm nhiều đến phát triển liên kết trực tiếp với HTX, làm hạn chế khả năng đầu tư liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Hiện nay mới có HTX dịch vụ nông nghiệp Phúc Linh, huyện Cao Phong được hỗ trợ tham gia dự án:”Xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm cao Cao Phong” của Liên minh HTX Việt Nam....
