Thành phố Hòa Bình được thành lập năm 1896 theo Sắc lệnh của Toàn quyền Đông Dương. Trước năm 1896, trung tâm của tỉnh Mường Hoà Bình được đặt ở Chợ Bờ, sau khi bị nghĩa quân Đốc Ngữ tập kích mới dời về địa điểm hiện nay và mang tên thành phố Hòa Bình.
Trước kia, Đà Bắc thuộc lộ Đà Giang. Đến thế kỷ XV, Đà Bắc là một động của Mộc Châu thuộc phủ Gia Hưng, xứ Hưng Hóa. Năm Cảnh Hưng thứ 36 (1775), Mộc Châu chia thành 3 châu: Mộc Châu, Mã Nam và Đà Bắc. Từ đó, Đà Bắc trở thành một đơn vị hành chính cấp châu thuộc phủ Gia Hưng, trấn Hưng Hoá, gồm 4 động: Hiền Lương, Hào Tráng, Dỹ Lý và Đức Nhàn.
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, vùng đất Cao Phong thuộc châu Kỳ Sơn. Lúc đó, châu Kỳ Sơn gồm có 4 tổng: Cao Phong (gồm 2 xã: Cao Phong và Thạch Yên), Quỳnh Lâm (gồm 2 xã: Quỳnh Lâm và Phương Lâm), Mông Hóa (gồm 5 xã: Mông Hóa, Trung Minh, Túy Cổ Thượng, Túy Cổ Hạ và Mại Thôn) và Hòa Bình (gồm 3 xã: Hòa Bình, Thịnh Lang và Yên Mông).
Dưới triều Lê, vùng đất Kim Bôi thuộc phủ Gia Hưng, trấn Hưng Hoá. Đến năm Tự Đức thứ 5 (1851), Kim Bôi là một tổng của huyện Mỹ Lương, phủ Quốc Oai.
Xưa kia, châu Lạc Sơn được coi là một trong những trung tâm văn hóa cổ của tỉnh Hòa Bình. Tại hang Xóm Trại (xã Tân Lập), các nhà khảo cổ học đã khai quật và thu được một số công cụ, hiện vật bằng đá, xương động vật vỡ vụn và dấu tích hạt lúa. Điều này chứng tỏ, nơi đây đã từng là địa điểm cư trú, chế tác công cụ lao động của người nguyên thủy.
Theo số liệu thống kê năm 2002, huyện Tân Lạc có 23 xã: Quyết Chiến, Nam Sơn, Bắc Sơn, Ngổ Luông, Lũng Vân, Ngòi Hoa, Trung Hoà, Phú Vinh, Phú Cường, Quy Hậu, Mãn Đức, Thanh Hối, Tử Nê, Đông Lai, Ngọc Mỹ, Phong Phú, Mỹ Hoà, Địch Giáo, Tuân Lộ, Quy Mỹ, Lỗ Sơn, Do Nhân, Gia Mô và thị trấn Mường Khến.
Mai Châu trước kia được gọi là Mường Mai, được hình thành vào khoảng thế kỷ XIII. Thời nhà Trần, Mường Mai thuộc lộ Đà Giang, trấn Gia Hưng, xứ Hưng Hoá. Dưới triều Nguyễn, Mai Châu gồm tổng Thanh Mai và tổng Bạch Mai.
Huyện Yên Thuỷ ngày nay gồm có 13 đơn vị hành chính bao gồm 12 xã: Lạc Thịnh, Yên Lạc, Đa Phúc, Phú Lai, Yên Trị, Ngọc Lương, Đoàn Kết, Hữu Lợi, Lạc Lương, Lạc Sĩ, Lạc Hưng, Bảo Hiệu và thị trấn Hàng Trạm.
Vùng đất Lạc Thuỷ xưa thuộc huyện Xích Thổ, trấn Thiên Quan. Đến thời nhà Lê, Lạc Thuỷ thuộc huyện Yên Hoá, phủ Thiên Quan, đạo Thanh Bình.
Lương Sơn là huyện miền núi thuộc tỉnh Hoà Bình, là cửa ngõ của tỉnh Hoà Bình và là vùng tiếp giáp giữa khu vực đồng bằng sông Hồng với khu vực Tây Bắc của Tổ quốc.
