Kính thưa Quốc hội,
Góp ý vào Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2015, trước hết tôi bày tỏ sự đồng tình với các vị đại biểu đã phát biểu trước tôi. Tôi cơ bản đồng tình với Báo cáo quyết toán do Chính phủ trình tại phiên họp. Góp ý vào một số vấn đề, tôi xin đi vào cụ thể như sau:
Trước hết là vấn đề về thu ngân sách. Tôi cho rằng trong thời gian vừa qua, năm 2015 nỗ lực trong lãnh đạo và chỉ đạo để phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước là nền tảng hết sức quan trọng tạo nguồn thu ngân sách ổn định.
Thứ hai, mặc dù nhiều chính sách miễn giảm để phát triển nguồn thu và để thực hiện chính sách xã hội khác nhưng các cân đối về ngân sách vẫn đảm bảo.
Thứ ba, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, đặc biệt là ngành quản lý trong việc thu ngân sách đã có sự nỗ lực cố gắng quyết liệt. Chính từ chỗ đó mà tạo nên việc thu ngân sách năm 2015 cơ bản đảm bảo mục tiêu nghị quyết của Quốc hội đề ra. Tuy nhiên, tôi cho rằng, trong báo cáo về quyết toán ngân sách có nổi lên một số vấn đề cần phải được giải trình rõ hơn:
Một, dự toán thu thường thấp mà vượt thu thì rất lớn. Ở đây có vấn đề gì trong việc dự toán thu không? Đặc biệt là việc tăng thu đột biến, có những khoản thu tăng tới 121% so với dự toán. Ở đây có đặt vấn đề về năng lực lập dự toán thu không sát hay còn nguyên nhân nào khác cũng chưa được báo cáo làm rõ.
Hai, phương pháp thu ngân sách, đặc biệt thu thuế chưa sát và còn bỏ lọt các khoản thu, trong báo cáo về kinh tế - xã hội cũng có đại biểu đã phát biểu về phương pháp thu của chúng ta trên cơ sở tính toán về việc khoán thuế.
Vấn đề tiếp theo là quản lý các nguồn thu chưa chặt chẽ, đặc biệt là việc bán hàng qua mạng, cách thức tính thuế chưa đầy đủ, thuế chuyển quyền sử dụng đất, thuế sở hữu tài sản, quản lý tài sản còn nhiều quy định lỏng lẻo, dẫn đến thất thu thuế. Thị trường bán lẻ hàng hóa chưa có biện pháp để quản lý tốt doanh thu, từ đó cách thức tính thuế không sát, bán hàng không hóa đơn, chứng từ mua bán. Đặc biệt, trong thị trường bán lẻ hàng hóa, một số khoản thu nhập từ các doanh nghiệp nhà nước chưa thực sự công khai và minh bạch trong dự toán, trong thu làm ảnh hưởng lớn đến nguồn thu ngân sách nhà nước, như Công ty thủy điện Hòa Bình thời gian gần đây mỗi năm sản xuất khoảng 10 tỷ kw/h, doanh thu khoảng 12 ngàn tỷ. Nhưng do việc hạch toán phụ thuộc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam nên chỉ nộp thuế tại Hòa Bình khoảng 1.000 tỷ, chi phí sản xuất khoảng 3,600 tỷ, còn từ 5 - 7 ngàn tỷ chuyển về cho tập đoàn. Rõ ràng nếu chuyển về phương án hạch toán độc lập công ty này sẽ phải nộp thuế tại Hòa Bình khoảng 2.000 tỷ, nộp ngân sách từ 5 - 7 ngàn tỷ sau khi trừ toàn bộ chi phí, quỹ và các khoản chi cho phát sinh sản xuất khác. Vì vậy, đoàn Hòa Bình đã có đề xuất với Chính phủ cần tính toán và có lộ trình để tiến hành đổi mới cơ chế quản lý, hạch toán độc lập đối với Công ty thủy điện Hòa Bình, như vậy mỗi năm ngân sách sẽ thu thêm khoảng 5 - 7 ngàn tỷ.
Về chi ngân sách. Tôi đồng tình với các ý kiến đã phát biểu và báo cáo đã nêu, đặc biệt là các khoản chi đầu tư phát triển, an ninh, quốc phòng và chi an sinh xã hội, trong bối cảnh khó khăn nhưng vẫn đảm bảo. Tuy nhiên, có một số vấn đề cần quan tâm trong báo cáo quyết toán và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách ban hành chính sách nhưng không đảm bảo nguồn, đôi khi ban hành chính sách ngay trong luật. Như sáng nay Quốc hội đã thông qua Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có tới 3 loại cũ, có nguồn gốc ít nhất có cơ cấu nguồn quỹ được bố trí từ ngân sách nhà nước, như vậy chưa thống nhất với chủ trương của Đảng, nghị quyết của Quốc hội là không ban hành chính sách mới khi không đảm bảo nguồn thu.
Thứ hai, định mức chi của nhiều quy định khá lạc hậu, chậm được điều chỉnh nên tình trạng vi phạm khá phổ biến lách luật, nhiều kiểu khác nhau, từ mua sắm ô tô, công tác phí, chi tiếp khách và các khoản chi khác. Việc ban hành chính sách về thu nhập cho người lao động, cho các đối tượng cán bộ, công chức, quản lý doanh nghiệp, công chức trung ương, công chức địa phương, công chức xã, phường, tạo ra tâm tư, suy nghĩ giữa các cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị, nhất là các loại trợ cấp, phụ cấp không chính thức hệ số lương của một số ngành. Một số chế độ, chính sách lớn được ban hành để giảm mục tiêu, giảm chi tăng cường năng lực quản lý của nhà nước, tuy nhiên không đi vào cuộc sống, thậm chí đang bị lợi dụng. Ví dụ, chính sách tin giản biên chế, sắp xếp lại tổ chức bộ máy.
Theo báo cáo của Chính phủ và một số ý kiến của các cơ quan và cá nhân có thẩm quyền thì trong thời gian vừa qua, chúng ta thực hiện quyết liệt về tinh giản biên chế, nhưng không giảm mà tăng trên 5%. Việc thực hiện khoán chi, khoán chế độ cho một số chức danh cũng thực hiện hết sức nửa vời, do đó chủ trương, chính sách sẽ không được thực hiện một cách nghiêm túc. Thủ tục chi hành chính, thủ tục quản lý, chi lòng vòng nhưng không thực sự hiệu quả, thanh quyết toán nhiều thủ tục rườm rà, nhiều chứng từ nhưng không đảm bảo quản lý tốt ngân sách và không tiết kiệm được đồng nào đúng nghĩa.
Về chính sách quản lý và sử dụng sau đầu tư còn hạn chế, xây nhà, mua xe, mua máy móc thiết bị xong không có kinh phí để duy tu, sửa chữa, bảo dưỡng, nên sớm hỏng hóc và xuống cấp thành phế phẩm như báo cáo kiểm toán đã nêu về kiểm toán về mua trang thiết bị y tế. Trên đây là những vấn đề cần được Chính phủ quan tâm trong hoạt động quản lý, điều hành ngân sách trong thời gian tới để đảm bảo ngân sách quốc gia thực sự có hiệu quả. Tôi xin trân trọng cám ơn Quốc hội.
