Đã từ rất lâu, cứ vào mùa khô hàng năm, người dân xóm Quê Kho, xã Tú Sơn (Kim Bôi) luôn đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng, sự khan hiếm nước tại đây đã ảnh hưởng lớn tới cuộc sống của người dân.
Ngày nào cũng vậy, gia đình chị Bùi Thị Nhung phải dùng xe máy đi thồ từng can nước về sử dụng. Nguồn nước ở xa, một ngày phải thồ từ 5 - 6 chuyến mới đảm bảo nhu cầu nước sinh hoạt. Chị Nhung nhớ lại: Đã 23 năm tôi phải đi gánh nước từ ngoài suối về dùng, đôi vai đã chai sần lại. Có ngày phải đi gánh đến cả chục lần, nhất là vào những ngày có việc, gia đình cứ phải cắt cử từ 5 - 6 người chỉ chuyên đi chở nước, vậy mà vẫn không đủ”. Mãi đến năm 2007, gia đình chị quyết định bán đi đàn lợn , đi vay lãi, dồn lại được chục triệu đồng để đầu tư xây bể chứa nước, tuy nhiên vẫn không đủ nước để dùng.
Chiều gần tối, cụ ông Bùi Văn Bắc, năm nay đã 80 tuổi, mắt mờ, chân đã yếu, dò dẫm từng bước ra con suối cách nhà gần 1km. Hóa ra nguồn nước mà cụ Bắc cũng như nhiều hộ dân ở Quê Kho thường sử dụng chỉ là một vũng nước rộng chừng 1m, chiều sâu khoảng 50cm, được người dân đào đắp từ lâu để giữ nước từ suối chảy vào. Mùa khô, do nhu cầu sử dụng nước tăng nên chất lượng nước cũng bị ảnh hưởng. Ngoài lấy nước ăn uống, đây cũng là nơi tắm rửa, giặt giũ, thậm chí trâu bò cũng vào uống nước.
Khan hiếm nước đã trở thành vấn đề nghiêm trọng của cả xóm Quê Kho, 100% số hộ thiếu nước trầm trọng. Thiếu nước sinh hoạt, nước tưới tiêu sản xuất, phục vụ các dịch vụ. Đất lúa chỉ làm duy nhất được vụ mùa, nếu cố trồng, cấy cũng không được thu hoạch, rau xanh cho bữa ăn hàng ngày khan hiếm, chăn nuôi cũng rất vất vả. Do khan hiếm nước nên việc sử dụng nước ở đây phải rất tiết kiệm và tuân theo quy trình nghiêm ngặt là: “nấu nướng, rửa rau, đánh răng, rửa mặt, rửa chân tay”, còn giặt giũ, tắm mang ra suối.
Người dân trong xóm cho biết, vào mùa khô, nguồn nước duy nhất của cả xóm là con suối Nằng Lái chảy qua xóm. Vì không có nước giếng, cứ chiều đến là cả xóm lại ra suối tắm giặt và thồ nước, già trẻ, trai gái đều có mặt. Đám đàn ông con trai tắm một chỗ, đàn bà con gái tắm một chỗ, cứ chen chúc, không ai ngại ai nữa vì lâu rồi cũng thành quen. Khi về, người lớn gánh, thồ, trẻ con thì dùng 2 chai nhựa tận dụng mang nước về để đánh răng, rửa mặt.
Anh Bạch Công Biện, Trưởng xóm Quê Kho cho biết: Xóm có 130 hộ với 600 nhân khẩu, cả 130 hộ thiếu nước. Thời điểm hiện tại đã có 90% số hộ thiếu nước. Tình trạng thiếu nước ở đây bắt đầu từ tháng 11 năm trước cho đến tháng 5 năm sau và tháng cao điểm thiếu nước là tháng 2, 3. Lúc này, cả xóm đổ xô đi lấy nước khiến một đoạn suối trở nên đông đúc, lộn xộn. Vì vậy, xóm đã phải chia đoạn suối thành 3 khu vực để cho bà con lấy nước. Gia đình nào cũng phải trang bị can nhựa, thùng phi để đựng nước. Tuy biết là nước không đảm bảo vệ sinh, nhưng không dùng thì không có nguồn nước nào khác. Anh Biện cho biết thêm: Từ năm 2000, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, xóm Quê Kho được cho đào 12 giếng nước chia đều cho các điểm của xóm, tuy nhiên, giếng chỉ có nước vào mùa mưa.
Theo quan sát của chúng tôi, dòng nước của người dân Quê Kho đang dùng có đủ loại rác, từ túi nilon đến vỏ chai, lọ, lá cây. Các giếng nước sâu hun hút nhưng không có nước. Cả xóm chỉ có 5 - 6 gia đình xây được bể chứa nước. Vì theo người dân ở đây, xây dựng được bể chứa nước ít nhất phải có từ 15 - 20 triệu đồng, nên họ không có khả năng xây bể. Nhiều gia đình đã đào giếng đến 20 m, nhưng vẫn không có nước. Trong khi các xóm lân cận như xóm Củ, Bãi Chạo vẫn có nước bình thường.
Trước tình trạng thiếu nước sinh hoạt diễn ra từ nhiều năm nay, người dân xóm Quê Kho tha thiết mong được các cấp ngành quan tâm, nghiên cứu, tháo gỡ khó khăn về nước để ổn định cuộc sống.