Hồ Nà Tằm, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc là công trình thủy lợi do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hòa Bình quản lý, vận hành khai thác. Công trình được xây dựng từ năm 1980, hồ có dung tích hơn 800.000m3, chiều cao đập 12,0m, chiều dài đập 260m, có nhiệm vụ cung cấp nước tưới tiêu cho 50,5 ha đất canh tác nông nghiệp và nước sinh hoạt cho nhân dân. Đập chứa nước là đập đất, mái thượng lưu được gia cố bảo vệ bằng khung bê tông bên trong lát đá hộc.
Do ảnh hưởng của 02 đợt mưa lớn kéo dài: Đợt 01 từ ngày 15/7 - 20/7/2024, lượng mưa lớn trên 200mm và Đợt 02 ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 02 gây mưa lớn từ đêm ngày 22/7 - 25/7/2024 khiến lưu lượng nước về hồ nhanh. Đơn vị quản lý công trình (Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hòa Bình) đã chủ động điều tiết nước qua cống để xả nước tiêu đệm. Tại thời điểm xảy ra sự cố mực nước trong hồ là 9,0m bằng mực nước dâng bình thường và đang chảy tràn 5,0cm.
Vào hồi 16 giờ 30 phút ngày 26/7/2024 tại vị trí giữa mái đập thượng lưu công trình hồ Nà Tằm, bên dưới mực nước dâng bình thường khoảng 30cm xuất hiện hố sụt với đường kính khoảng 40cm. Nước chảy mạnh kéo theo đất, đá của mái thượng lưu vào miệng hố xói chảy luồn qua thân đập về phía hạ lưu, nước chảy tại vị trí miệng hố ra phía hạ lưu là nước đục.
Đến 18h00 vị trí hố xói tiếp tục mở rộng với diện tích khoảng 10 -15m2, nước chảy mạnh, xói hai bên miệng hố cuốn theo đất đá chảy về hạ lưu đập.
Ngay sau khi nhận được thông tin sự cố hồ từ Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Hòa Bình vào tối ngày 26/7/2024, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT đã có mặt tại hiện trường và chỉ đạo các đơn vị chức năng cùng các lực lượng ứng trực triển khai phương án đảm bảo an toàn công trình theo phương án phòng chống thiên tai được phê duyệt. Đã huy động các lực lượng tại chỗ, gồm hơn 100 nhân công địa phương và lực lượng địa phương để ứng cứu, đắp bao tải đất lấp hố xói; Huy động các doanh nghiệp trong huyện Đà Bắc bố trí 02 máy xúc, 06 xe tải chở loại 8 tấn, để chở đất đá kịp thời xử lý lấp hố xói. Kịp thời sơ tán khoảng 30 hộ dân xóm Lanh, xóm Tằm phía hạ du đập về khu vực an toàn. Đến khoảng 01 giờ 30 phút ngày 27/7/2024 với nỗ lực trong chỉ đạo và thực hiện các biện pháp ứng cứu, đã cơ bản xử lý lấp được hố xói. Tuy nhiên vào khoảng 02 giờ ngày 27/7 do thân đập đã bị rỗng nên tiếp tục bị sụt lún phần bên hố xói với diện tích khoảng 4-5m2.
Trước tình hình trên, Sở Nông nghiệp và PTNT đã thông tin đến Cục quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, Cục Thủy lợi để xin ý kiến trong quá trình chỉ đạo thực hiện. Sáng ngày 27/7, Lãnh đạo Cục đã có mặt tại hiện trường để chỉ đạo, hướng dẫn địa phương tiếp tục ứng cứu.
Để đảm bảo an toàn đập, hồ chứa nước là ưu tiên cao nhất trong quản lý điều hành, công tác ứng cứu đang tiếp tục thực hiện như: Tiếp tục các biện pháp xử lý khu vực sụt lún để đảm bảo an toàn thân đập; Đồng thời cho hạ thấp ngưỡng tràn để thoát nước nhanh trong hồ, giảm áp lực lực nước tác động vào mái đập; về lâu dài cần tiến hành khảo sát, đánh giá cụ thể công trình để có phương án xử lý triệt để đảm bảo an toàn công trình.
