Sau khi nghiên cứu Dự thảo Luật; Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), tôi hoàn toàn đồng tình với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai năm 2003, để thể chế hóa đường lối của Đảng về tiếp tục đổi mới chính sách đất đai nhằm đáp ứng yêu cầu tình hình mới, góp phần huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội.
Theo gợi ý của Chủ tọa kỳ họp, tôi xin đóng góp ý kiến về những nội dung cụ thể của Luật Đất đai (sửa đổi) như sau:
Thứ nhất, về quản lý nhà nước về đất đai:
* Về nội dung quản lý nhà nước về đất đai
Điều 22 Dự thảo Luật đã bổ sung thêm nhiều nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai như: Điều tra, đánh giá tài nguyên đất; Điều tra xây dựng giá đất; Xây dựng hệ thống thông tin đất đai; Phổ biến, giáo dục về đất đai v.v... và kéo theo đó là thành lập thêm nhiều bộ máy thuộc cơ quan tài nguyên môi trường từ trung ương đến địa phương (gồm: cơ quan quản lý tư vấn định giá đất; cơ quan quản lý điều tra, đánh giá tài nguyên đất; cơ quan quản lý thông tin đất đai, cơ quan quản lý hệ thống theo dõi và đánh giá quản lý sử dụng đất đai, cơ quan nhà nước lưu giữ thông tin v.v…).
Việc bổ sung nhiệm vụ cùng với thành lập mới cơ quan, đơn vị trong quản lý đất đai như Dự thảo Luật sẽ kéo theo việc tăng biên chế hành chính sự nghiệp, tăng chi ngân sách nhà nước hàng năm, đi ngược lại chủ trương tinh giản bộ máy quản lý nhà nước và đẩy mạnh xã hội hoá một số lĩnh vực, dịch vụ công đối với đất đai (như tư vấn định giá đất, giáo dục pháp luật v.v...). Do đó, tôi đề nghị cần rà soát lại các nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai tại Dự thảo Luật và hạn chế việc thành lập thêm tổ chức, bộ máy phục vụ công tác quản lý nhà nước về đất đai. Đồng thời, tăng cường năng lực và nâng cao hiệu quả của các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai hiện có.
*Về trách nhiệm quản lý nhà nước về đất đai
Theo Dự thảo Luật nội dung quản lý nhà nước về đất đai là rất rộng, liên quan trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của các ngành khác nhau. Do đó, với cách quy định không rõ ràng như tại Khoản 2 Điều 23 Dự thảo Luật sẽ gây ra sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa các ngành, các cấp trong quản lý nhà nước về đất đai từ trung ương đến địa phương (chính sách tài chính đất đai và giá đất cụ thể của ngành tài chính; công chứng, chứng thực giao dịch đất đai của ngành tư pháp; quản lý đất lúa của ngành nông nghiệp; quản lý đất quốc phòng an ninh của ngành công an, quân đội; cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà của ngành xây dựng v.v...).
Do đó, để tránh mâu thuẫn, chồng chéo, tăng cường công tác phối hợp cũng như là giám sát chéo giữa các ngành có liên quan trong thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về đất đai, đảm bảo tính hiệu quả, hiệu lực của công tác quản lý nhà nước, cũng như phù hợp với Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và quy định của hầu hết các Luật khác, đề nghị Dự thảo Luật sửa Khoản 2 Điều 23 như sau: “3. Bộ, cơ quan ngang bộ có liên quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm giúp Chính phủ trong quản lý nhà nước về đất đai”.
Thứ hai, về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất:
Tại Khoản 1, Điều 37 Dự thảo Luật quy định kỳ quy hoạch sử dụng đất là 10 năm và tầm nhìn 20 năm. Khoản 2, Điều 124 quy định thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức kinh tế không quá 50 năm. Điều này cho thấy, quy định của hệ thống pháp luật đất đai về thời gian quy hoạch và thời hạn giao đất có điểm còn mâu thuẫn, gây khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện. Theo quy định của Dự thảo Luật, trong thời hạn được giao đất, các doanh nghiệp có thể phải di dời cơ sở sản xuất do có sự thay đổi quy hoạch sử dụng đất. Điều này sẽ gây thiệt hại và rủi ro cho các doanh nghiệp, vì thực tế thì tiền bồi thường của nhà nước sẽ không đảm bảo bù đắp chi phí mà doanh nghiệp phải gánh chịu. Đặc biệt, việc di dời do thay đổi quy hoạch sẽ làm mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, xảy ra tình trạng các doanh nghiệp có tâm lý lo ngại, không đầu tư dài hạn, dẫn đến hiệu quả sử dụng đất không cao. Đề nghị Dự thảo Luật nghiên cứu, điều chỉnh lại kỳ quy hoạch cho phù hợp với thời hạn giao đất, cho thuê đất.
Thứ ba, về Quỹ phát triển đất:
Tại Điều 109 dự thảo Luật, có bổ sung thêm tổ chức Quỹ phát triển đất so với Luật đất đai hiện hành để thực hiện nhiệm vụ ứng vốn thực hiện thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất, quỹ nhà tái định cư, xây dựng khu tái định cư. Nguồn tài chính của quỹ phát triển đất dự kiến chủ yếu được trích từ nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất v.v… việc thành lập Quỹ này là không phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, gây phân tán nguồn lực tài chính từ đất đai, tăng bộ máy, biên chế v.v...
Do đó, tôi đề nghị không quy định thành lập Quỹ phát triển đất tại Dự thảo Luật. Trong trường hợp nếu thành lập quỹ cần thực hiện theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước và theo hướng gộp chung với các quỹ hiện có của địa phương để tăng quy mô quỹ, sử dụng hiệu quả các nguồn kinh phí, không tăng thêm bộ máy quản lý.
Thứ tư, về tư vấn định giá đất:
Cũng liên quan đến vấn đề này, để định giá đất theo thị trường, đề nghị sử dụng các tổ chức có chức năng tư vấn định giá đất hiện có và đang hoạt động rất tích cực, có hiệu quả góp phần quan trọng đối với sự phát triển của thị trường bất động sản và quản lý nhà nước về giá đất; không thành lập thêm tổ chức mới.
Thứ năm, về đất sử dụng có thời hạn:
Điều 124 quy định: Thời hạn cho thuế đất nông nghiệp đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng không quá 50 năm. Khi hết thời hạn người sử dụng đất được Nhà nước xem xét, gia hạn sử dụng đất nhưng không quá thời hạn quy định tại khoản này, nếu có nhu cầu tiếp tục sử dụng và trong quá trình sử dụng chấp hành đúng quy định của pháp luật về đất đai. Như vậy, Luật không quy định thời gian được gia hạn sử dụng đất là bao nhiêu năm? Do đó, trong một số trường hợp nhất định người dân sẽ bị hoang mang, lo lắng, vậy Tôi đề nghị quy định thời gian gia hạn sử dụng đất nông nghiệp nên được ghi rõ ràng trong Luật nhằm tạo điều kiện cho người dân yên tâm sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội./.
