Dự án đường liên kết vùng Hoà Bình - Hà Nội và cao tốc Sơn La (Hoà Bình - Mộc Châu) tuyến từ xã Mông Hoá (Thành phố Hoà Bình) đến trung tâm huyện Kim Bôi có tổng mức đầu tư trên 4.200 tỷ đồng, chia làm 2 giai đoạn, giai đoạn 1 đầu tư đoạn tuyến từ huyện Kim Bôi kết nối với trục cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình tại thành phố Hòa Bình. Tuyến đường qua 17 xóm của 6 xã gồm: Đú Sáng, Bình Sơn, Vĩnh Tiến, Đông Bắc, Hợp Tiến và Vĩnh Đồng. Tổng diện tích bị ảnh hưởng khoảng 83ha. Số hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị ảnh hưởng là 848 hộ. Trong đó, xã Vĩnh Tiến có 235 hộ; xã Vĩnh Đồng có 214 hộ; xã Đông Bắc có185 hộ; xã Đú Sáng có 150 hộ; xã Bình Sơn có 60 hộ và xã Hợp Tiến có 3 hộ.
Hiện nay huyện Kim Bôi đã phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh tổ chức kiểm đếm được khoảng 80% số hộ. Các hộ còn lại đang đo đạc lại điều chỉnh diện tích đồng thời UBND các xã đang xác định nguồn gốc sử dụng đất; thời điểm sử dụng đất; tỷ lệ % diện tích đất nông nghiệp thu hồi và số nhân khẩu trực tiếp tham gia sản xuất. Đối với nhà ở và công trình trên đất, các cơ quan chức năng đã thực hiện việc kiểm đếm đối với 192/198 hộ gia đình, cá nhân. Trong đó, xã Đú Sáng kiểm đếm 51/51 hộ; xã Bình Sơn kiểm đếm12/14 hộ; xã Đông Bắc kiểm đếm 12/12 hộ; xã Vĩnh Đồng kiểm đếm 76/76 hộ; xã Vĩnh Tiến kiểm đếm 41/45 hộ. Các hộ còn lại đang đo đạc điều chỉnh diện tích đồng thời UBND các xã đang xác định nguồn gốc sử dụng đất và thời điểm sử dụng đất. Ngoài ra, các cơ quan chức năng của huyện Kim Bôi đã tiến hành kiểm đếm xong 162 mộ. UBND huyện đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và chi trả cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng, phải di dời mộ phần người thân tại 4 xã, với tổng số tiền hơn 1,9 tỷ đồng. Tính đến thời tháng 4/2023 đã chi trả hỗ trợ di dời cho 151 mộ, với số tiền hơn 1,7 tỷ đồng. Còn lại 11 mộ, với số tiền phải chi trả hơn 173 triệu đồng người dân chưa nhận tiền do chưa đồng ý với đơn giá bồi thường, hỗ trợ. Trong đó, xã Đú Sáng có 7 mộ (1 mộ đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ, còn lại 6 mộ chưa nhận tiền bồi thường hỗ trợ là các hộ đồng bào dân tộc Dao); xã Vĩnh Tiến 33 mộ đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; xã Đông Bắc 34 mộ đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; xã Vĩnh Đồng 89 mộ (83 mộ đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ, còn lại 6 mộ chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ).
Dự án Quần thể khu đô thị sinh thái, vui chơi giải trí cao cấp và hệ thống cáp treo Cuối Hạ tại xã Kim Bôi và xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi là dự án trọng tâm của tỉnh và của huyện. Dự án có quy mô lớn về diện tích ảnh hưởng đến nhiều đối tượng sử dụng đất đặc biệt là các hộ gia đình, cá nhân. Dự án có tổng mức đầu tư trên 6.600 tỷ đồng, có quy mô diện tích khoảng 189 ha, với 190 hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng. Do đây là dự án có quy mô lớn về diện tích ảnh hưởng đến nhiều đối tượng sử dụng đất đặc biệt là các hộ gia đình, cá nhân. Nên ngay từ năm 2022 UBND huyện đã ban hành Công văn số 1346/UBND-TNMT về việc triển khai công tác kiểm đếm thực hiện dự án. Đồng thời, giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện phối hợp với UBND các xã Kim Bôi và Cuối Hạ; BQL các xóm thuộc xã Kim Bôi và xã Cuối Hạ triển khai công tác kiểm đếm đất và tài sản trên đất cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nằm trong phạm vi ảnh hưởng. Kết quả, đã kiểm đếm sơ bộ về đất và tài sản trên đất nông nghiệp của 450/500 hộ tại xã Kim Bôi và 350/420 hộ tại xã Cuối Hạ.
Về xây dựng các khu tái định cư, UBND huyện đã phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 khu tái định cư tại xã Kim Bôi. Ban quản lý dự án xây dựng huyện đang trình Sở Xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng dự án khu tái định cư tại xã Kim Bôi. UBND huyện giao UBND xã Cuối Hạ lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 khu dân cư nông thôn mới xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi với diện tích khoảng 57ha. Công tác xây dựng nghĩa trang: UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan phối hợp với UBND xã Kim Bôi, xã Cuối Hạ lựa chọn được các vị trí và thực hiện các thủ tục để xây dựng nghĩa trang phục vụ việc di chuyển mồ mả thực hiện dự án, cụ thể: Địa điểm tại xóm Cóc Lẫm, xã Kim Bôi để di chuyển mồ mả bị ảnh hưởng của xã Kim Bôi (01 địa điểm); địa điểm tại xóm Cóc Lẫm, xã Kim Bôi và xóm Thông xã Cuối Hạ để di chuyển mồ mả tại xã Cuối Hạ (02 địa điểm). Đồng thời, Nhà đầu tư cũng đồng ý hỗ trợ UBND huyện trong công tác giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng các khu nghĩa trang (hỗ trợ đền bù, xây dựng hạ tầng.
Tuy nhiên hiện nay, việc xác định nguồn gốc sử dụng đất và xác định loại đất còn gặp nhiều khó khăn mất nhiều thời gian. Nguyên nhân là do có nhiều hộ chưa được cấp giấy CNQSDĐ hoặc đã được cấp giấy CNQSDĐ nay đo đạc lại chưa được cấp đổi giấy CNQSDĐ hoặc có những trường hợp đã thực hiện dồn điền đổi thửa đến nay vị trí, diện tích các thửa đất đã thay đổi. Một số người dân còn có ý kiến về giá bồi thường, hỗ trợ về đất do Nhà nước quy định thấp. Việc xác định đối tượng sử dụng đất gặp nhiều khó khăn do trước đây UBND các xã thực hiện dồn điển đổi thửa nhưng chưa thực hiện cấp đổi lại giấy CNQSDĐ cho các hộ gia đình, cá nhân. Hiện nay giấy CNQSDĐ các hộ vẫn đang giữ nhưng không còn sử dụng đất ở vị trí đã được cấp giấy CNQSDĐ. Như vậy khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ gặp nhiều vướng mắc (lập phương án bồi thường cho người đang sử dụng đất hay lập phương án cho người đang có giấy CNQSDĐ). Việc xác định giá đất cụ thể để làm căn cứ bồi thường, hỗ trợ mất nhiều thời gian...
Xuất phát từ thực tế trên cũng như xác định rõ những khó khăn cần phải tập trung tháo gỡ trong triển khai thực hiện 2 dự án trên. Thời gian qua huyện Kim Bôi đã huy động sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị, triển khai đồng bộ các giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Nhờ đó, bước đầu đã đạt được một số hiệu quả tích cực. Một số hộ dân sau khi được tuyên truyền, phổ biến các chính sách pháp luật đã tin tưởng và đồng thuận với chủ trương, chính sách, ủng hộ việc triển khai dự án. Trên cơ sở đó, huyện Kim Bôi đề nghị chủ đầu tư là Ban quản lý DAĐT các công trình giao thông tỉnh: cung cấp thêm số liệu về trích đo giải phóng mặt bằng cho Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện; Cung cấp bản đồ cắm mốc chỉ giới quy hoạch hành lang an toàn giao thông, cung cấp bản đồ và bảng kê các chủ sử dụng đất cho Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện để làm căn cứ đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường thuê đơn vị tư vấn xác định giá cụ thể để làm căn cứ bồi thường, hỗ trợ theo quy định. Xem xét bố trí nguồn kinh phí để bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân có phần diện tích đất ở nằm trong phạm vi chỉ giới quy hoạch hành lang an toàn giao thông nhưng không được phép xây dựng nhà ở để hộ gia đình có kinh phí di chuyển đến nơi ở mới./.
