Qua báo cáo của các huyện, thành phố, Công ty Khai thác công trình thủy lợi, phần lớn các công trình đập, hồ chứa nước trên địa bàn các huyện được đánh giá đảm bảo an toàn trước mùa mưa lũ năm 2023. Tuy vậy hiện tại vẫn còn một số công trình bị hư hỏng cần được tiếp tục sửa chữa nâng cấp để đảm bảo an toàn. Theo rà soát hiện có 134 hồ bị hư hỏng xuống cấp, 410 hồ còn lại hoạt động bình thường. Số lượng hồ đập hư hỏng xuống cấp chiếm 24,6% tổng số hồ chứa toàn tỉnh, trong đó có 22 công trình đang được đầu tư sửa chữa từ nguồn ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh, ngân sách huyện và nguồn vốn WB8, tuy nhiên do điều kiện khó khăn về kinh phí nên chưa có kinh phí để sửa chữa, nâng cấp, hàng năm các đơn vị quản lý, khai thác thực hiện gia cố đảm bảo an toàn cho công trình trong mùa mưa lũ. Các công trình hư hỏng, xuống cấp cần nâng cấp sửa chữa có 112 hồ, đập chứa nước thủy lợi; các hồ đập bị hư hỏng ở các hạng mục như thấm qua thân và nền đập, lún, nứt, sạt trượt mái dốc, xói lở thượng hạ lưu, hư hỏng, xói lở tràn hoặc tràn không đảm bảo khả năng thoát lũ, rò rỉ cống lấy nước… cần phải có kế hoạch để sửa chữa trong thời gian tới. Hiện tại trên địa bàn tỉnh tổng số công trình đập, hồ chứa đang triển khai thực hiện là 22 công trình gồm: 01 công trình được hỗ trợ từ nguồn ngân sách trung ương; 01 công trình được hỗ trợ từ Quỹ phòng chống thiên tai và nguồn ngân sách huyện; 02 công trình được hỗ trợ từ nguồn ngân sách tỉnh; 02 công trình từ ngân sách huyện; 16 công trình thuộc tiểu dự án 3 (WB8) hiện tại có 06 công trình đã thi công cơ bản hoàn thành đạt khoảng 90-95 % khối lượng; 10 công trình đang thi công đẩy nhanh tiến độ đảm bảo an toàn cho công trình trong mùa mưa lũ năm 2023.
UBND tỉnh đã phê duyệt danh mục 140 công trình hồ chứa có dung tích từ 500.000 m3, hoặc chiều cao trên 12 m phải lập phương án đảm bảo an toàn công trình tại Quyết định số 2568/QĐ-UBND ngày 20/01/2014. Đến nay các hồ chứa có dung tích từ 500.000 m3, hoặc chiều cao trên 12 m đã được xây dựng xong phương án đảm bảo an toàn công trình và phương án đảm bảo an toàn vùng hạ du.
Thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn luôn chủ động trong công tác phòng ngừa, ứng phó thiên tai, ban hành kịp thời các công văn chỉ đạo công tác đảm bảo an toàn công trình thuỷ lợi, an toàn hồ đập, hồ chứa nước trong mùa mưa lũ năm 2022; chỉ đạo đảm bảo an toàn các công trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh. Đôn đốc các địa phương, đơn vị thường xuyên rà soát, xác định chính xác các khu vực trọng điểm xung yếu; rà soát phân loại và đánh giá mức độ an toàn tất cả các hồ chứa trên địa bàn tỉnh; xây dựng phương án đảm bảo an toàn cho từng khu vực, từng công trình; có phương án bố trí lực lượng và phân bổ kinh phí cụ thể, sát với thực tế và điều kiện từng địa phương; thường xuyên kiểm tra đôn đốc, chỉ đạo việc tổ chức thực hiện; phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan, tổng hợp tình hình và đề xuất UBND tỉnh các biện pháp đối phó khi có tình huống xảy ra. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân trong công tác phòng tránh thiên tai; chủ động nắm vững các địa bàn nguy hiểm về sạt lở, tái định cư để khi có hỗ trợ kinh phí của Trung ương là có thể triển khai được các dự án tái định cư, chống sạt lở nhằm phát huy hiệu quả của dự án, nhanh chóng đảm bảo ổn định đời sống nhân dân.
Tuy nhiên hiện nay, số lượng công trình nhiều, lại nằm rải rác, phân tán, công tác quản lý khó khăn. Hồ sơ tài liệu không được lưu trữ hoặc lưu trữ không đầy đủ, khó khăn cho công tác sửa chữa cũng như quản lý bảo đảm an toàn công trình. Bộ máy tổ chức quản lý Nhà nước về thủy lợi cấp huyện, xã còn yếu và thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu, hầu hết các xã không có cán bộ có nghiệp vụ về lĩnh vực thủy lợi nên hiệu quả quản lý hạn chế. Việc tổ chức cắm mốc giới hành lang bảo vệ còn hạn chế dẫn đến tình trạng ở một số địa phương còn có tình trạng xâm phạm hành lang bảo vệ công trình, đổ đất vào lòng hồ, chăn thả súc vật trên bề mặt công trình... dẫn đến tình trạng công trình xuống cấp, hư hỏng và có nguy cơ bị lấn chiếm diện tích lòng hồ. Việc khắc phục sửa chữa và nâng cấp các công trình hồ chứa hư hỏng để đảm bảo an toàn đập, vùng hạ du và cấp nước sản xuất cho người dân là rất cần thiết. Tuy nhiên, số lượng công trình hư hỏng chiếm tỷ lệ lớn, nguồn kinh phí của địa phương còn hạn chế chưa thể cân đối để sửa chữa công trình.
Trước thực trạng trên, ngành Nông nghiệp đề xuất thời gian tới cần tiếp tục được bố trí kinh phí thực hiện bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 theo Kết luận số 36-KL/TW, ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị; thực hiện công tác kiểm định an toàn đập; cắm mốc phạm vi bảo vệ đập, hồ chứa nước theo quy định của pháp luật về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước thủy lợi; Hỗ trợ bố trí kinh phí nâng cấp, sửa chữa các công trình xuống cấp, công trình bị hư hỏng do thiên tai không bảo đảm an toàn trên địa bàn tỉnh./.
