Hiện nay, Dưa bở, bí đỏ là những loại cây trồng chủ lực của xã Sào Báy. Trong vụ xuân hè năm nay dưới sự chỉ đạo của chính quyền địa phương toàn xã đã trồng được trên dưới 95 ha hoa màu trong đó 40 ha trồng dưa bở, 39ha trồng bí đỏ, diện tích còn lại trồng các loại rau màu khác. Cây dưa bở được đánh giá là cây mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nông dân. Đầu vụ bà con nông dân xã Sào Báy bán được giá cao cho các thương nhân từ 10-12 ngàn đồng/kg. Nhưng đến giờ giá bán chỉ dao động từ 5-8 ngàn đồng/kg. Theo tính toán của bà con trồng dưa bở, năng xuất năm nay cũng vẫn sẽ cao ước đạt 20 – 25 tấn/1ha. Trừ chi phí, công chăm sóc người trồng dưa vẫn có lãi hơn so với trồng lúa trên cùng một đơn vị diện tích.
Ông Bùi Minh Chiến - Phó chủ tịch xã Sào Báy cho biết: “Cây dưa bở rất phù hợp với khí hậu và đồng đất nơi đây, trở thành cây kinh tế mũi nhọn giúp nhiều hộ dân trong thôn xóm thoát nghèo. Nếu trồng 1ha cây dưa bở trừ chi phí bà con nông dân thu về hơn 100 triệu đồng mỗi năm, so với cấy lúa gấp nhiều lần”. Theo nhận định của bà con trồng dưa bở tại các xóm: Nà Bờ, Đồi Bồi và xóm Báy. Cây dưa bở là loại cây rất dễ trồng, phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng nơi này. Mặt khác vốn đầu tư ít, kỹ thuật chăm sóc lại khá đơn giản nên nhanh chóng tạo được sức hút đối với nhiều hộ dân. Sau một thời gian trồng và chăm sóc, cây phát triển tốt và bắt đầu cho thu hoạch từ tháng thứ 3. Đặc biệt, là loại cây ít khi bị sâu bệnh nên sản phẩm bán ra thị trường đảm bảo an toàn thực phẩm đối với người tiêu dùng. Ngoài ra, cây dưa bở có nhiều lợi thế cho người nông dân vì giống không phải mua mà chỉ cần chọn quả chín già bổ lấy hạt phơi khô, bảo quản kỹ sang năm là hoàn toàn có thể chủ động ươm trồng. Ngoài giá trị về kinh tế cây dưa bở còn có tác dụng giải khát, thanh nhiệt song lại là một vị thuốc sử dụng chữa trị được nhiều bệnh trong những ngày hè. Nhờ trồng dưa bở mà bà con trong thôn, xóm nhiều hộ đã dư giả, có đồng ra đồng vào, thoát nghèo và vươn lên làm giàu.
Theo thống kê hiện nay tỷ lệ hộ nghèo toàn xã giảm xuống còn 34,8 %, thu nhập bình quân năm 2012 ước đạt 10 triệu đồng/người/năm. Cuộc sống của người dân từng bước được nâng lên. Điển hình như gia đình Chị Bùi Thị Nhị xóm Nà Bờ, xã Sào Báy trồng 2000m2 cây dưa bở cũng đã thấy lợi ích kinh tế. Sau 3-3,5 thàng là cho thu hoạch quả, trừ chi phí chị Nhị thu về trên dưới 20 triệu đồng. Khoản thu này tuy không lớn, nhưng đối với người nông dân quanh năm “chân lấm tay bùn” cũng là một nguồn thu không nhỏ.
Cũng như gia đình chị Nhị, gia đình ông Bùi Văn Hượng, cũng ở xóm Nà Bờ, xã Sào Báy đã chuyển diện tích cấy lúa kém hiệu quả sang trồng dưa bở với diện tích 5000m2 , theo nhẩm tính của ông Hượng nếu cùng đầu tư 1ha cho dưa hấu thì phải mất 50 triệu đồng, còn đầu tư dưa bở hết ít chỉ khoảng 15 triệu đồng mà hiệu quả thu về lại cao. Chính vì thế 5 năm nay ông chỉ cấy một vụ lúa, còn vụ chiêm ông trồng dưa bở. Nhờ biết tính toán mà ông cũng đã thoát nghèo, sắm sửa đầy đủ tiện nghi sinh hoạt trong gia đình.
Không chỉ có gia đình chị Nhị, ông Hượng trồng dưa bở mà hầu hết bà con thôn xóm của xã Sào Báy trồng dưa bở. Dọc tuyến đường tỉnh lộ 12B trải dài trên khắp cánh đồng từ Sơn Thủy, Vĩnh Đồng, Vĩnh Tiến, Nam Thượng, Sào Báy phủ một màu xanh mướt của dưa bở. Dưới ruộng thì bà con đang thu hoạch, còn trên đường thương lái đang mua những trái dưa bơ căng tròn, sọc vàng xen lẫn sọc xanh đem đi tiêu thụ.
Tuy nhiên, hiệu quả từ cây dưa bở mang lại đã rõ nhưng điều quan tâm hầu hết của bà con là đầu ra của sản phẩm. hiện nay chưa có một doanh nghiệp hay công ty nào hợp đồng tiêu thụ dưa bở cho nông dân. Việc thu hái diễn ra chóng vánh trong vài ba tuần, vấn đề đầu ra hoàn toàn do người trồng chủ động. Để mô hình được nhân rộng và phát triển, ổn định cuộc sống người dân, thì các cấp, các ngành cần quan tâm đến đầu ra của sản phẩm. Có như thế người dân mới yên tâm sản xuất và để cây dưa bở dần trở thành một thương hiệu được người tiêu dùng biết đến./.
