Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 11 làng nghề, làng nghề truyền thống được UBND tỉnh công nhận. Trong đó, có 2 làng nghề thuộc nhóm ngành nghề sản phẩm chế biến (2 Làng nghề nấu rượu); 7 làng nghề truyền thống thuộc nhóm ngành nghề sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, dệt may, thêu ren, đan lát (gồm 1 làng nghề truyền thống mây tre đan và 6 làng nghề truyền thống Dệt Thổ cẩm); 2 làng nghề trong nhóm ngành nghề sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ (1 làng nghề chế tác đá cảnh, 1 làng nghề chế tác gỗ lũa, đá cảnh). Các sản phẩm của làng nghề đã được đầu tư về mẫu mã, nâng cao chất lượng và tăng sức cạnh tranh trên thị trường, như: Dệt Thổ cẩm, làm gỗ lũa, đá cảnh,…
Hiện nay các làng nghề, làng nghề truyền thống phát triển dưới 3 hình thức, gồm: 5 Hợp tác xã, 2 tổ hợp tác, 01 doanh nghiệp, còn lại là các chủ cơ sở và các hộ gia đình tham gia làm nghề. Lao động của làng nghề 1.300 người, trong đó lao động thường xuyên là 823 người. Thu nhập bình quân của người lao động dao động từ 3 - 5 triệu đồng/lao động/tháng. Mặc dù quy mô các làng nghề trên địa bàn tỉnh nhỏ, những những năm qua đã ghi nhận sự tăng trưởng cả về doanh thu và giá trị sản xuất; đóng góp tích cực vào ngân sách địa phương, giải quyết việc làm tại địa phương.
Thực hiện chỉ đạo của tỉnh về bảo tồn và phát triển làng nghề, các cấp, các ngành trong tỉnh đã tích cực hướng dẫn, hỗ trợ các chủ thể hoàn thiện hồ sơ để công nhận làng nghề. Tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng, trao đổi học tập kinh nghiệp về phát triển làng nghề, phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệ, du lịch nông thôn. Khuyến khích các chủ thể sản xuất tại các làng nghề tích cực tham gia chương trình OCOP; phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với phát triển du lịch, dịch vụ và bảo vệ môi trường sinh thái. Kinh phí thực hiện kế hoạch bảo tồn và phát triển làng nghề được bố trí từ ngân sách Nhà nước, từ các nguồn đầu tư của chủ thể sản xuất tại các làng nghề và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác. Hiện nay, có 5 làng nghề có sản phẩm đạt chuẩn OCOP. Trong đó, có 3 sản phẩm của làng nghề Dệt Thổ cẩm, 2 sản phẩm của làng nghề nấu rượu. Đặc biệt, có 2 làng nghề có sản phẩm đăng ký thương hiệu là Làng nghề nấu rượu Mai Hạ, làng nghề nấu rượu Làng Đình. Năm 2024, Chi cục phát triển nông thôn tiếp tục đưa các sản phẩm thuộc sản phẩm đồ lưu niệm của HTX Hoa Ban (xã Chiêng Châu, huyện Mai Châu), Dệt Thổ cẩm của HTX Dệt Thổ cẩm truyền thống và dịch vụ tổng hợp xã Đông Lai (xã Đông Lai, huyện Tân Lạc); các sản phẩm từ Thổ cẩm của HTX Dịch vụ du lịch Hang Kia (xã Hang Kia, huyện Mai Châu) tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP.
Khai thác tiềm năng của làng nghề để phát triển du lịch đang được coi là một trong những hướng đi triển vọng vừa nâng cao thu nhập, vừa giúp lưu giữ nét đẹp của các làng nghề. Do đó, các địa phương trong tỉnh đã và đang tiếp tục tuyên truyền, phổ biến quán triệt và thực hiện có hiệu quả các chính sách về phát triển ngành nghề, làng nghề nông thôn. Thực hiện tốt công tác bảo tồn, xây dựng và phát triển các nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống có tiềm năng giữ lợi thế, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc của địa phương. Từng bước gắn kết các hoạt động du lịch quan tâm xây dựng thương hiệu làng nghề tiến tới hình thành làng nghề văn hóa – du lịch; đẩy mạnh mô hình du lịch văn hóa – sinh thái. Hỗ trợ xây dựng nhà trưng bày, khu chế tác, hỗ trợ cải tiến mẫu mã bao bì, tăng cường công tác đào tạo, quảng bá để các sản phẩm làng nghề đứng vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Ngoài ra, các địa phương đã chủ động phối hợp với các sở, ngành trong việc lập quy hoạch, tổ chức lại sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, xây dựng chuỗi liên kết giá trị làng nghề, phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học, công nghệ mới, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng và phát triển thương hiệu các sản phẩm làng nghề./.
