Các xã vùng cao huyện Tân Lạc bao gồm: Vân Sơn, Quyết Chiến và Ngổ Luông, cách trung tâm huyện khoảng 20 km về phía Tây, có diện tích tự nhiên 12.038 ha, dân số 8.700 người. Nơi đây được thiên nhiên ưu đãi về điều kiện tự nhiên, khí hậu ôn hòa, cảnh quan núi rừng hùng vĩ, tài nguyên du lịch tự nhiên đa dạng, tài nguyên du lịch văn hóa đặc sắc. Đặc biệt, trên địa bàn có nhiều danh lam thắng cảnh và hang động đẹp như động Nam Sơn (được xếp hạng di tích cấp quốc gia), hang Núi Kiến (được xếp hạng di tích cấp tỉnh), có một số thác nước tự nhiên như thác Thung, nhiều điểm thăm quan như đỉnh Lũng Vân, ruộng bậc thang Lũng Vân, đồi quýt cổ Nam Sơn, thung lũng su su Quyết Chiến... Cùng với tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, cộng đồng dân cư vùng cao Tân Lạc còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa gắn với bản sắc người Mường: nhà sàn, đồ dùng gia đình, trang phục, thuần phong mỹ tục, lễ hội truyền thống, diễn xướng Mo Mường, dân ca, trò chơi dân gian, ẩm thực… Ngoài du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch thăm quan khám phá, vùng cao Tân Lạc còn có tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp, thăm quan khu sản xuất nông sản hàng hóa đặc trưng của vùng cao như: quýt Nam Sơn, Su su Quyết Chiến, tỏi tía Bắc Sơn, rau củ quả trái vụ Quyết Chiến, thảo dược, rau rừng, chè tuyết, lợn, gà giống bản địa Ngổ Luông, rượu Hượp Lũng Vân...Hoạt động du lịch tại các xã vùng cao huyện Tân Lạc mới bắt đầu trong vài năm trở lại đây và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Thu nhập từ dịch vụ du lịch cộng đồng đã góp phần nâng cao đời sống nhân dân, đường làng ngõ xóm được chỉnh trang sạch đẹp; nếp sống, văn hóa ứng xử thân thiện, mến khách; bản sắc văn hóa, hình ảnh mảnh đất, con người các xã vùng cao được được lan tỏa; nhiều mặt hàng nông sản được giới thiệu, bán cho khách tham quan.
Tuy nhiên, hoạt động du lịch tại các xã vùng cao mới chỉ là bước đầu, du lịch vẫn ở dạng “tiềm năng”, tự phát, chưa được định hướng phát triển bài bản, chưa có căn cứ để thu hút đầu tư, nhận thức và sự tham gia của cộng đồng với phát triển du lịch còn nhiều hạn chế. Mặt khác, hạ tầng giao thông phát triển chưa đồng bộ, tuyến giao thông kết nối với hạ tầng giao thông quốc gia còn chật hẹp, nhiều tuyến đường liên xã, liên xóm kết nối với các điểm tài nguyên chưa được đầu tư tu bổ, nâng cấp nên đi lại khó khăn…Việc huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển du lịch các xã vùng cao còn thiếu hiệu quả, chưa thu hút được các nhà đầu tư lớn, chưa khuyến khích được các doanh nghiệp và cộng đồng tham gia đầu tư, kinh doanh du lịch; sự hợp tác, đồng thuận của một số cộng đồng còn hạn chế dẫn đến công tác giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng dự án và quyết định đầu tư của các nhà đầu tư.
Để đảm bảo đủ các tiêu chí, điều kiện công nhận các xã vùng cao huyện Tân Lạc trở thành khu du lịch cấp tỉnh vào năm 2030, huyện Tân Lạc xác định phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh nói chung, trên địa bàn các xã vùng cao huyện Tân Lạc nói riêng là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và người dân, phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội, tình hình thực tế của địa phương. Do đó, cần phát triển du lịch vùng cao huyện Tân Lạc theo hướng bền vững, khai thác hiệu quả tiềm năng về du lịch đồng thời đảm bảo bảo vệ tài nguyên thiên nhiên nhiên, bảo vệ môi trường; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc vùng cao; xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng, riêng có, hấp dẫn, trọng tâm là du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái, cộng đồng; từng bước xây dựng du lịch văn hóa trở thành sản phẩm đặc sắc, tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch. Phát triển sản phẩm lưu niệm, quà tặng, nông sản an toàn, thảo dược quý hiếm, phục vụ nhu cầu của thị trường và du khách.
Tập trung huy động nguồn lực, lồng ghép các nguồn vốn đầu tư của nhà nước, nguồn lực xã hội hóa từ các tổ chức, doanh nghiệp và trong Nhân dân để phát triển du lịch, nhất là đầu tư, xây dựng hạ tầng giao thông đến các điểm du lịch; giao thông kết nối liên vùng, các điểm dừng chân, bãi đỗ phương tiện. Đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật viễn thông, điện, công nghệ thông tin; hệ thống cấp, thoát nước, xử lý nước thải, rác thải và vệ sinh môi trường... ở các điểm du lịch; khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư cơ sở lưu trú, nhà hàng, khách sạn, các khu vui chơi giải trí, ưu tiên xây dựng các cơ sở đạt tiêu chuẩn cao cấp hỗ trợ cải tạo nâng cấp các điểm du lịch cộng đồng. Chú trọng trồng rừng,bảo vệ rừng, phát triển rừng tự nhiên, trồng cây xanh, trồng hoa, tạo cảnh quan hấp dẫn, bản sắc, dọc các tuyến đường, các điểm tham quan, du lịch./.
