Một bản, 21 nóc nhà mang bệnh
Chúng tôi tìm về bản Vắt khi mặt trời đã xế bóng. Cảm giác rờn rợn khi bắt gặp những bóng người điên dại chạy qua chạy lại với những âm thanh ghê người. Từ bao lâu nay, bản Vắt sống trong sự hành hạ của những căn bệnh quái ác. Liên tiếp những căn bệnh không rõ nguyên nhân đã cướp đi sinh mạng bao người khiến bản Vắt ngày một tiêu điều, buồn tẻ.
Mỗi lần lên cơn điên dại, chị Hà Thị Nhính la hét, đập phá hết đồ đạc trong nhà.
Men theo con đường nhỏ lầy lội, chúng tôi ghé thăm gia đình ông Hà Công Nhất, bố của chị Hà Thị Nhính. Từ lâu, chị Nhính là nỗi khiếp sợ của người dân nơi đây mỗi khi phát điên. Bà Hồng, một người dân sống kế bên cho biết, ông Nhất đã mất năm ngoái, hiện chị Nhính đang ở với mẹ và em trai là Hà Công Nhiên. Bà Lò Thị Tươi, vợ ông Nhất nay tuổi đã cao lại thêm bệnh khớp nên đau ốm triền miên. Mọi công việc trong gia đình từ chuyện nhỏ nhặt, nấu ăn cũng do một tay anh Nhiên cáng đáng.
Khi hỏi chuyện vợ con, anh Nhiên cố quay mặt đi hướng khác tránh những ánh mắt đổ về hướng mình. Anh kể, vợ anh đã bỏ anh đi từ mấy năm trước. Anh cũng không hiểu do cuộc sống quá khổ cực hay vì lo sợ mảnh đất thiêng gây bệnh tật này mà chị khăn gói chuyển hẳn đến nơi khác sinh sống.
Bà Tươi kể, chị Nhính năm nay bước sang tuổi 40 và cũng từng ấy năm sống trong điên dại, vô thức. Mỗi khi trái gió, trở trời chị lại lên cơn la hét, đập phá rồi bỏ đi lang thang. Khổ nhất mỗi khi phát bệnh, chị lại chửi xa xả rồi quay sang cào cấu chính mẹ đẻ của mình. Nghe con chửi, lại càng thương con, người mẹ già quặn thắt trong đau khổ đến mòn mỏi. Cuộc đời khắc khổ đã hằn những nếp nhăn dài trên khuôn mặt héo hắt của bà.
Căn bệnh quái ác đã cướp đi không chỉ tuổi thanh xuân, hoài bão ước mơ của chị Nhính mà còn tước đoạt tương lai của cả gia đình. "Hồi ông Nhất còn sống, cứ mỗi đêm mưa bão hai thân già lại đi khắp nơi tìm con. Có hôm thấy nó đang co ro ở một góc rừng, chân tay rớm máu do leo núi bị ngã. Những lúc ấy chỉ biết ôm con khóc trong nỗi đau vô tận", bà Tươi nghẹn lời.
Ngay kế bên nhà bà Tươi là hoàn cảnh bi thảm của gia đình anh Lò Văn Điều. Anh Điều có một người em trai phát điên đã hơn 10 năm nay là Lò Văn Suất. Trước khi phát bệnh, anh Suất đã có thời gian dài làm công tác Đoàn thanh niên xã. Căn nhà sàn thênh thang cả gia đình đang sống cũng là từ công sức của Suất mà ra.
Nhưng bỗng nhiên tai họa đã ập đến với người trai làng khỏe mạnh ấy. Từ một thanh niên bình thường công tác đoàn năng nổ, Lò Văn Suất bỗng nổi điên, cầm dao rừng đi khắp làng, gặp ai là kề dao vào cổ dọa giết. Những người thân trong gia đình cũng đều đã từng bị Suất đe dọa. Cả ngày Suất lang thang khắp bản, có khi biến vào rừng rồi khi trở ra vẫn với với bộ dạng xơ xác như con ma rừng. Cực chẳng đã, Điều quyết định bắt em nhốt vào trong cũi ở sau căn nhà để bảo vệ những người dân trong bản cũng như bảo vệ chính em trai mình. Chiếc cũi cao chỉ ngang tầm người, đủ cho một thanh niên có thể động cựa một cách khó khăn bên trong.
Theo lời kể của Trưởng bản Vắt, vào thời gian cao điểm, trong số 40 nóc nhà trong bản thì đã có đến 21 gia đình hứng chịu bệnh tật. Có những nhà, cả mấy thế hệ đều mắc các chứng bệnh khác nhau. Trong xóm nghèo này, mỗi nhà một hoàn cảnh, mỗi nhà lại bị một người bệnh đeo đẳng. Gia đình chị Lò Thị Nguyệt cũng vậy, ngày trước đông đủ lắm mà giờ chỉ còn mình chị.
Năm 1990, bố chị, ông Hà Văn Xường tự nhiên bị bại liệt trong hoàn cảnh vợ bị bệnh động kinh cũng nằm một chỗ, chán chường ông tìm đến cái chết bằng cách tự tử. Ba năm sau, đến lượt người mẹ tội nghiệp của chị cũng qua đời. Tưởng như nhà còn hai chị em nương tựa vào nhau thì đầu năm 2004 người em trai Lò Văn Khôi vừa mới nhập ngũ được mấy tháng bỗng phát bệnh thần kinh, không lâu sau thì chết. Anh em họ hàng thân thích giờ chỉ còn mỗi bà cô ruột cũng bị tâm thần nặng. Cả gia đình 4 người có đến 3 người bệnh tật khiến không ai thèm đến hỏi cưới chị. Chán chường, chị nhờ bà con lối xóm dựng căn nhà lá sống qua ngày.
Trời bắt đầu nhập nhoạng tối, ánh sáng cuối ngày khẽ hắt qua đỉnh ngọn đồi xa xa rồi vụt tắt. Ngồi trước cửa căn nhà mái bằng đã bám đầy rêu, ông Lò Văn Rỏn (SN 1962) cứ thở dài mãi không dứt. Người nhà ông Rỏn cho biết, ông bị câm đã hơn chục năm nay, nhưng tai lại vẫn nghe rõ. Khi chúng tôi trò chuyện, ông cứ ú ớ nói không nên lời rồi hai mắt đỏ hoe. Giờ thì vợ ông cũng đã bỏ ông đi nơi khác mưu sinh. Nhìn người đàn ông ấy, chúng tôi mới thấm thía nỗi đau của những căn bệnh lạ hàng chục năm nay vẫn trùm kín cuộc đời của cái bản Vắt nhỏ bé này.
