Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 1.000 cơ sở sơ chế, bảo quản nông sản gồm doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ gia đình. Tuy nhiên chủ yếu quy mô vừa và nhỏ, do cơ sở hạ tầng yếu kém, sản lượng chưa nhiều, chất lượng sản phẩm không đồng đều, chưa đáp ứng được yêu cầu về mẫu mã và nguồn gốc sản phẩm. Trên địa bàn có gần 500 cơ sở chế biến nông sản, nhưng cũng chủ yếu là cơ sở nhỏ lẻ quy mô hộ gia đình, đã có một số nhà máy do doanh nghiệp đầu tư ở quy mô vừa, nhưng chủ yếu là áp dụng công nghệ lạc hậu, năng suất thấp, hao tổn nguyên liệu lớn, gây ô nhiễm môi trường. Một số nhà máy mặc dù đóng trên địa bàn, nhưng nguyên liệu từ nguồn sản xuất trong tỉnh phục vụ nhà máy không đủ, chỉ đáp ứng từ 20 – 60% công suất thiết kế, thậm chí có nhà máy còn nhập 100% nguyên liệu từ tỉnh ngoài.
Về tiêu thụ nông sản, tuy đã có một số doanh nghiệp thực hiện liên kết với các HTX để thực hiện theo chuỗi khép kín từ sản xuất – chế biến - tiêu thụ, nhưng còn thấp so với tiềm năng và lợi thế. Sản phẩm nông sản hiện nay đã vào được một số siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện ích, chợ đầu mối….nhưng sản lượng còn ít so với sản lượng đầu ra do giá cả khá cao, mẫu mã và chất lượng chưa đồng đều, nguồn gốc xuất xứ không rõ ràng, một số mặt hàng đòi hỏi phải áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp tốt như VietGAP, Global GAP, ISO, HACCP…thì các doanh nghiệp và HTX của tỉnh chưa đáp ứng được. Một số nông sản đã được các doanh nghiệp, HTX xuất khẩu như: Chuối, thanh long, mía tím, nhãn, chè khô, măng,tinh bột sắn, gỗ…vào các thị trường dễ tính như Trung Quốc, Kazakchtal, Trung Đông…nhưng với sản lượng rất ít, thậm chí nhiều doanh nghiệp, HTX phải xuất khẩu qua bên thứ 3, do vậy giá cả thấp, chưa phát huy được động lực cho người sản xuất. Điều đó làm suy giảm giá trị nông sản trên địa bàn và ảnh hướng lớn đến kêu gọi đầu tư của doanh nghiệp vào lĩnh vực nông nghiệp, hiệu quả kinh tế thấp và giảm thu nhập của người lao động trong lĩnh vực này.
Nghị quyết đại hội Đảng bộ tỉnh Hòa Bình lần thứ XVII xác định lấy nông nghiệp là nền tảng, trụ đỡ của nền kinh tế nhằm thực hiện thành công tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, do đó cần thiết phải triển khai các giải pháp tăng cường sơ chế, chế biến, bảo quản, xúc tiến thương mại và tiêu thụ nông sản của tỉnh, tạo sức bật cho nông nghiệp đi lên. Tỉnh chủ trương phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu theo quy mô công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, cải tạo và nâng cấp các cơ sở sơ chế, chế biến, bảo quản theo hướng hiện đại, tạo ra sản phẩm có giá trị cao, có sức cạnh tranh, phù hợp với vùng nguyên liệu, gắn với bảo vệ môi trường sinh thái bền vững. Thực hiện công tác xúc tiến thương mại và tiêu thụ nông sản theo hướng hiện đại có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên thị trường thủ đô, vùng giáp thủ đô và xuất khẩu. Huy động mọi nguồn lực, thành phần kinh tế tham gia sản xuất – chế biến – xúc tiến tiêu thụ nông sản.
Dự kiến đến năm 2025 tỉnh sẽ đầu tư nâng cấp cho 20% số cơ sở sơ chế và bảo quản là doanh nghiệp, HTX hiện có theo quy mô công nghiệp, đảm bảo an toàn thực phẩm, trong đó có ít nhất 10 cơ sở đáp ứng yêu cầu về xuất khẩu. Cải tạo và nâng cấp 9 nhà máy chế biến nông lâm sản quy mô vừa lên quy mô hiện đại, đảm bảo môi trường sinh thái, đáp ứng yêu cầu về xuất khẩu….Phấn đấu đạt 150 cơ sở nông, thủy sản được xây dựng thành vùng sản xuất và chế biến nông sản an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, Gacp-Who, tiêu chuẩn hữu cơ….; 9 nhà máy chế biến theo quy trình sản xuất tốt theo tiêu chuẩn ISO, HACCP, BRC, IFS….
Theo đó, sẽ tập trung phát triển công nghiệp sơ chế, chế biến và bảo quản theo hướng hiện đại. Tập trung phát triển vùng nguyên liệu để phục vụ công nghiệp sơ chế, chế biến, bảo quản theo nhóm nông sản chủ lực và tiềm năng lợi thế của tỉnh gồm các nhóm cây công nghệ (chè, sắn, đậu, lạc, mía), cây có múi (cam, bưởi), cây ăn quả (dứa, chanh leo, chuối), cây dược liệu (xạ đen, cà gai leo, sacha inchi), rau, quả các loại, chăn nuôi, thủy sản, lâm sản…Thu hút đầu tư vào các cơ sở sơ chế, chế biến và bảo quản nhằm nâng cấp, đổi mới công nghệ tạo ra các sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao, có tính cạnh tranh cao, phù hợp với nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, chú trọng xúc tiến thương mại, tiêu thụ nông sản; tăng cường phát triển và mở rộng thị trường trong nước, thiết lập các kênh phân phối thúc đẩy việc tiêu thụ sản phẩm; tìm kiếm, khai thác, thúc đẩy phát triển thị trường xuất khẩu để nâng cao giá trị của sản phẩm, tăng thu ngân sách nhà nước, tăng thu nhập cho người sản xuất, phù hợp với xu thế hội nhập của nên kinh tế thế giới…./.
