Keng Loóng là một trong những sinh hoạt văn hoá dân gian nổi bật của cộng đồng người Thái ở huyện Mai Châu, gắn với đời sống của bà con từ rất lâu đời. Trong sản xuất nông nghiệp đến các nghi lễ, tín ngưỡng, phong tục của đồng bào đều sử dụng đến Loóng. Nghệ thuật múa Keng Loóng dân tộc Thái trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân, đặc biệt trong các dịp lễ hội như: Lễ mừng cơm mới, lễ Xên bản, Xên mường, lễ Chá chiêng, Tết Nguyên đán,... góp phần nuôi dưỡng cốt cách, tâm hồn của người Thái ở huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Tháng 10/2023 Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định về việc đưa tập quán xã hội và tín ngưỡng Keng loóng của người Thái huyện Mai Châu vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội “Xên Mường” dân tộc Thái huyện Mai Châu là lễ hội dân gian truyền thống, là nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng rất quan trọng đối với cộng đồng dân cư trong địa bàn huyện. Việc tổ chức Lễ hội “Xên Mường” nhằm cầu mong Thần Nước phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, mọi nhà no ấm, bản làng yên vui. Đồng thời thông qua việc tổ chức Lễ hội “Xên Mường” nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc, tăng cường quảng bá, giới thiệu lịch sử và tiềm năng văn hóa, du lịch của huyện Mai Châu, góp phần xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh và tạo không khí vui tươi phấn khởi nhân dịp đầu xuân Giáp Thìn năm 2024.
Phát biểu khai mạc Lễ hội, đồng chí Hoàng Đức Minh, Phó Chủ tịch UBND huyện, Trưởng Ban Tổ chức nhấn mạnh:. Lễ hội “Xên Mường” đậm đà tính nhân văn sâu sắc, đồng thời tập trung phát triển Du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới, đồng thời khẳng định tiềm năng Du lịch của quê hương Mai Châu với nhiều cảnh quan sông hồ, hang động núi rừng kỳ vĩ, môi trường khí hậu trong lành, con người hiền hòa mến khách luôn sẵn lòng đón tiếp mọi quý vị gần xa, bạn bè Quốc tế quanh năm đến tham quan, khám phá nghiên cứu tìm hiểu giá trị nét đẹp văn hóa đặc trưng của các dân tộc: Thái, Mường, Kinh, Dao, H’Mông, Tày, Hoa. Đồng chí Phó Chủ tịch UBND huyện khẳng định, bằng sự nỗ lực và trách nhiệm, chính quyền và Nhân dân các dân tộc huyện Mai Châu sẽ cùng nhau chung tay để tập quán xã hội và tín ngưỡng Keng loóng cùng lễ hội Xên Mường sẽ được bảo tồn và lan tỏa. Du khách đến với quê hương Mai Châu sẽ có nhiều trải nghiệm thú vị về một vùng đất giàu lòng mến khách, ấm áp tình người, một miền sơn cước nên thơ đang chuyển mình mạnh mẽ cùng với cả nước.
Lễ hội Xên Mường gồm phần lễ và phần hội. Trong đó, phần lễ diễn ra trang nghiêm với sự tham gia của người chủ tế - ông Mo tiến hành mo, khấn hành lễ cầu và rước kiệu về miếu thờ ông Tướng Sứ tại xóm Chiềng Châu, xã Chiềng Châu. Ngay sau phần lễ, người dân và du khách được hoà mình vào không gian lễ hội với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc như: Thăm quan và thưởng thức món ăn độc đáo, sản vật đặc trưng của các địa phương tại mỗi gian hàng ẩm thực; giao lưu văn nghệ, kéo co, ném còn và cùng vui hội trống chiêng./.
Đồng chí Nguyễn Phi Long, Uỷ viên dự khuyết BCH T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ đánh trống khai hội Xên Mường
Màn biểu diễn nghệ thuật Keng Loóng của đồng bào dân tộc Thái, huyện Mai Châu
