Người bạn vong niên của tôi, anh Vũ Hiếu đã lập bảo tàng tư nhân đầu tiên trong cả nước về văn hoá dân tộc Mường được cấp phép (hiện nay cả nước có mười bảo tàng tư nhân chủ yếu về tranh, đồ gốm, và một số đề tài khác). Gọi “bảo tàng” cho oai, chứ hiện nay cơ chế bảo tàng tư nhân vẫn chưa hoàn thiện, nên những người sưu tập tranh, cổ vật, mặc dù rất muốn, vẫn e ngại về vị thế bảo tàng tư nhân của mình. Vũ Hiếu gọi đó là không gian văn hoá Mường. Nơi này cách thành phố Hoà Bình 7km, đi về ngã ba dốc Cun, rồi rẽ vào đường Tây Tiến. Con đường cũng mới được đặt tên theo đề nghị của các lão chiến sĩ vệ quốc xưa; ngày trước khi chưa có công trình thuỷ lợi Hoà Bình, người ta có thể lên Tây Bắc bằng con đường này. Nay con đường chỉ có thể dẫn ta đến sát vùng hồ với nhiều bản làng của người Mường.
Khi viết những dòng cuối cùng của bản thảo cuốn Văn minh vật chất của người Việt, tôi chợt nhìn thấy gốc gác của những đồ nông cụ Việt có liên hệ sâu sắc với nông cụ Mường, nên muốn dành nhiều thời gian đi theo con đường Vũ Hiếu đang lựa chọn. Có một sự khác nhau căn bản giữa văn hoá Mường và Việt, là con thuyền không đóng vai trò gì với người Mường, nhưng lại rất quan trọng với người Việt: văn hoá Việt là văn hoá của sông nước. Người Mường không biết đóng thuyền, nếu có con thuyền đi trên sông, họ nhìn theo rồi lững thững đi, và đó có thể là con thuyền của người Thái. Còn ngoài cái đó ra, mọi cái khác như chung một gốc, tất nhiên trước tiên là ngôn ngữ và canh tác. Ông Phan Bảo, hoạ sĩ xứ Thanh, người rất quan tâm đến văn hoá dân tộc, cho người Mường và người Việt đích xác là một gốc. Ông nói người Mường có câu: mol miêêng hay mol chơ – người ta hay người chợ (tức người ở ta hay người kẻ chợ – là người Kinh). Chữ mol chỉ có nghĩa là “người”, không phải là tên riêng. Ông còn nói rằng người Mường có những đặc tính sau: không bao giờ nói tục, không chửi nhau, vợ chồng anh em lúc nào cũng hoà thuận, và không bao giờ đánh trẻ con. Người Mường và người Thái là hai sắc tộc hiền hoà, họ không có tam giáo Nho – Lão – Phật như những dân tộc khác, hay là vì họ không có những đạo ấy mà bình yên nhỉ?