Theo thống kê, đến tháng 6 năm 2020, người nghiện ma túy toàn tỉnh là 1.871 người (tăng 100 người so với cuối năm 2016), trong đó: người nghiện ở ngoài xã hội 1.477 người (chiếm 78,9%); tại các cơ sở cai nghiện 333 người (chiếm 17,8%); người nghiện đang quản lý trong trại tạm giam, nhà tạm giữ là 61 người (chiếm 3,3%). Số người nghiện ma túy mới phát hiện và tái nghiện là 214 người (chiếm 11,45%); độ tuổi tập trung từ 18 đến 30 tuổi 599 người (chiếm 32%), trên 30 tuổi 1.271 người (chiếm 67,95%). Loại ma túy sử dụng: Heroin 1.453 người (chiếm 77,66%), ma túy tổng hợp 372 người (chiếm 19,88%) và các loại ma túy khác.
Trước diễn biến phức tạp của tệ nạn ma túy và người nghiện ma túy trên địa bàn, tỉnh ta luôn tập trung quan tâm, chỉ đạo nhằm kiềm chế sự gia tăng người nghiện ma túy; phát huy trách nhiệm của các sở, ban, ngành trong công tác phòng ngừa, cai nghiện phục hồi và quản lý người nghiện. Kết quả giai đoạn 2016 – 2020, đã lập 1.217 hồ sơ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với người nghiện ma túy đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, phối hợp các ngành chức năng chuyển 1.013 hồ sơ, Tòa án duyệt ra quyết định 937 hồ sơ, đang thẩm định 227 hồ sơ, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là 676 người; có quyết định nhưng chưa thi hành là 321 người (trốn 308 người, đình chỉ 9 người, truy tố 2 người, hoãn 01 người, chết 01 người).
Công tác cai nghiện ma túy tại cộng đồng được giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện theo Nghị định 94/2010/NĐ-CP. Sở Lao động – Thương binh và Xã hội (cơ quan Thường trực Tiểu ban Phòng, chống tệ nạn xã hội) đã tổ chức triển khai thí điểm cai nghiện ma túy tại cộng đồng, trên cơ sở tình hình thực tế của địa phương thành lập các tổ công tác cai nghiện để tuyên truyền, vận động, quản lý, giám sát, hỗ trợ, giúp đỡ người sau cai nghiện, động viên khuyến khích họ tham gia lao động sản xuất và các hoạt động xã hội như văn hóa, văn nghệ do khu dân cư, tổ dân phố tổ chức. Kết quả trong 02 năm (2016- 2017), thành lập 11 tổ công tác cai nghiện ma túy tại 11 xã, thị trấn của 04 huyện (Tân Lạc 03 tổ, Lạc Sơn 06 tổ, Yên Thủy 01 tổ, Cao Phong 01 tổ); Đã tổ chức cai nghiện tại cộng đồng cho 43 người điều trị cắt cơn nghiện tại các cơ sở cai nghiện ma túy, thời gian điều trị cắt cơn từ 10-15 ngày, sau đó bàn giao về địa phương, gia đình tiếp tục quản lý giúp đỡ, tạo điều kiện công ăn việc làm, thực hiện tổ chức đánh giá và cấp giấy chứng nhận hoàn thành thời gian cai nghiện tại cộng đồng.
Hiện nay, tỉnh có 02 cơ sở cai nghiện ma túy công lập, trực thuộc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội. Các cơ sở cai nghiện ma túy thực hiện công tác cai nghiện đa chức năng (cai nghiện tự nguyện, cai nghiện bắt buộc và điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone), được đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo để đáp ứng nhu cầu công tác cai nghiện. Kết quả từ năm 2016 đến tháng 6/2020: tiếp nhận cai nghiện bắt buộc 835 lượt học viên, thời gian cai nghiện bắt buộc từ 12-24 tháng, theo quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính của tòa án nhân dân cấp huyện (học viên cai nghiện bắt buộc hiện đang quản lý tại 02 cơ sở cai nghiện là 309 học viên, có 385 học viên cai nghiện tham gia học nghề); tiếp nhận cai nghiện ma túy tự nguyện cho 741 lượt người tham gia. Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh có 01 cơ sở cai nghiện dân lập là cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện TVN (xã Cư Yên, huyện Lương Sơn) có khả năng tổ chức quản lý cai nghiện cho khoảng 50 người nghiện, hằng năm thu hút khoảng 150 lượt người tự nguyện vào cai.
Thực hiện Nghị định số 94/2009/NĐ-CP ngày 26/10/2009 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng, chống ma túy về quản lý sau cai nghiện ma túy, tại Cơ sở cai nghiện ma túy số II tiếp nhận quản lý sau cai đến hết năm 2014, theo Luật phòng, chống ma túy. Từ năm 2015 đến nay, thực hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, công tác quản lý sau cai nghiện sau khi kết thúc cai nghiện bắt buộc, được bàn giao về cộng đồng quản lý thực hiện. Hàng năm, căn cứ vào số người nghiện ma túy có mặt ngoài xã hội, đặc điểm tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn trên địa bàn để thiết lập hồ sơ, quản lý theo quy định. Tuy nhiên, công tác quản lý người nghiện sau cai vẫn còn nhiều bất cập và hiệu quả chưa cao, chưa có kinh phí để hỗ trợ cán bộ tham gia giúp đỡ người nghiện sau cai, người nghiện có tư tưởng không ổn định, quyết tâm chưa cao dễ bị bạn nghiện rủ rê lôi kéo dễ tái nghiện trở lại; việc thực hiện các hoạt động hỗ trợ như tư vấn học nghề, dạy nghề, vay vốn, hỗ trợ tìm việc làm cho người sau cai nghiện còn gặp nhiều khó khăn./.
