Nhiều đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu về lịch sử đảng có nội dung quan trọng, ý nghĩa khoa học và thực tiễn được tổ chức triển khai. Nhận thức về vị trí, vai trò, tính cấp thiết của công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử đảng và giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng của các cấp ủy đảng, các cơ quan quản lý, cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong tỉnh nói chung, đội ngũ cán bộ làm công tác lịch sử đảng nói riêng được nâng lên một cách rõ rệt. Từ sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đối với công tác lịch sử đảng và giáo dục truyền thống cách mạng ngày càng sâu sát, hiệu quả hơn.
Ban Thường vụ Tỉnh ủy luôn có sự thống nhất cao về mặt chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo công tác lịch sử đảng và giáo dục truyền thống cách mạng. Với chức năng là cơ quan tham mưu cho Tỉnh ủy trên lĩnh vực công tác lịch sử đảng, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã chủ động tích cực tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành các quyết định tổ chức triển khai nhiều công trình, đề tài lịch sử cấp tỉnh. Nổi bật là đề tài khoa học: “Sưu tầm, nghiên cứu, bổ sung, tổng kết, biên soạn và xuất bản Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hòa Bình 1929 - 2010” và công trình “Hỏi - Đáp lịch sử tỉnh Hòa Bình 130 năm xây dựng và phát triển 1886 - 2016” được đông đảo bạn đọc đón nhận và đánh giá cao. Hiện nay, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hòa Bình được Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh giao nhiệm vụ là cơ quan trực tiếp triển khai Đề tài khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu, chỉnh sửa và bổ sung Địa chí Hòa Bình”, dự kiến xuất bản vào cuối năm 2017.
Kết quả trong 15 năm (2002 - 2017), Đảng bộ tỉnh Hòa Bình đã xuất bản 217 ấn phẩm lịch sử đảng bộ, lịch sử truyền thống, kỷ yếu ngành, trong đó cấp tỉnh là 57 ấn phẩm, cấp huyện là 39 ấn phẩm, cấp xã phường, thị trấn là 122 đơn vị (có phụ lục danh sách tổng hợp kèm theo). Điển hình là các địa phương, đơn vị: Huyện Lương Sơn, Kim Bôi, Lạc Sơn, Lạc Thủy, Yên Thủy, Kỳ Sơn, Mai Châu, Đảng ủy Quân sự tỉnh,…. trong đó huyện Lương Sơn đã hoàn thành 100%, Huyện Kỳ Sơn đạt 90%, thành phố Hòa Bình đạt 86,6% việc xuất bản công trình lịch sử đảng bộ cấp xã.
Sau 15 năm thực hiện Chỉ thị số 15-CT/TW của Ban Bí thư công tác giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng trong toàn tỉnh được đẩy mạnh với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: Tuyên truyền kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước, địa phương; tổ chức hội thảo, toạ đàm, xây dựng nhà truyền thống, tượng đài kỷ niệm, gắn bia di tích cách mạng, triển lãm sách ảnh tư liệu lịch sử; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử, thu hút hàng chục vạn lượt người giam gia. Đặc biệt tổ chức thành công 02 cuộc thi tìm hiểu 125 năm và 130 năm thành lập tỉnh Hòa Bình. Cuộc thi tìm hiểu 125 năm thành lập tỉnh (1886 - 2011) đã thu hút 97.811 bài thi, chiếm trên 10% số dân trong toàn tỉnh. Cuộc thi tìm hiểu lịch sử tỉnh Hòa Bình 130 năm xây dựng và phát triển (1886 - 2016) đã thu hút 135.709 bài thi trong và ngoài tỉnh tham gia.
Nét nổi bật nữa trong công tác giáo dục truyền thống cách mạng ở Hòa Bình là cơ bản các đối tượng trong các loại hình giáo dục, đào tạo đều có học phần lịch sử địa phương. Từ năm 2007 đến nay, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai Đề tài: “Biên soạn sách giáo khoa giảng dạy lịch sử đảng bộ địa phương trong trường phổ thông ở tỉnh Hòa Bình”, đề tài được Bộ Giáo dục và Đào tạo và Viện Lịch sử đảng đánh giá cao, được ứng dụng vào thực tiễn với việc xuất bản hàng vạn cuốn sách giáo khoa và sách hướng dẫn giảng dạy “Lịch sử tỉnh Hòa Bình 1929 - 2010” cấp phát cho 100% trường phổ thông trong toàn tỉnh để phục vụ cho việc dạy và học lịch sử địa phương. Hằng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo đều kiểm tra đánh giá việc giảng dạy và học tập lịch sử địa phương, đồng thời tổ chức các lớp bồi dưỡng về nội dung chương trình lịch sử địa phương cho giáo viên môn sử nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác này. Trường Chính trị tỉnh và Trường Cao đẳng sư phạm tỉnh đã chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy xây dựng học phần lịch sử địa phương đưa vào giảng dạy với đối tượng là học viên lớp trung cấp lý luận chính trị, hành chính và sinh viên cao đẳng sư phạm theo hướng dẫn của Học viện Chính trị hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh và Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử đảng. Trong 15 năm (2002 - 2017), Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã chỉ đạo 11/11 Ban tuyên giáo các huyện ủy, thành ủy và Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố mở được 17 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử đảng và truyền thống của ngành cho trên 900 lượt cán bộ là bí thư, phó bí thư hoặc cấp ủy viên các chi, đảng bộ trực thuộc. Hầu hết Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện đã đưa nội dung lịch sử Đảng bộ tỉnh Hòa Bình và lịch sử địa phương giảng dạy thường xuyên trong các lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận nghiệp vụ, mang lại hiệu quả tốt, góp phần đắc lực vào công tác giáo dục truyền thống cách mạng.
Tổ chức sưu tầm, xác minh, thẩm định hồ sơ công nhận các di tích lịch sử cách mạng ở tỉnh Hòa Bình, trong đó nổi bật là Nhà máy in tiền và kho bạc đầu tiên của nước Việt nam dân chủ cộng hòa tại xã Cố Nghĩa, huyện Lạc Thủy (Di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia), Di tích Đại hội trù bị Đảng nhân dân cách mạng Lào tại Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, di tích lịch sử tổ chức Nông hội đỏ đầu tiên của tỉnh Hòa Bình tại huyện Lạc Thủy; di tích lịch sử 4 chiến khu cách mạng của tỉnh (chiến khu Mường khói, khu căn cứ Hiền Lương - Tu Lý, Mường Diềm, Cao Phong - Thạch Yên),... Nhiều di tích văn hóa gắn với các sự kiện lịch sử cách mạng trên địa bàn toàn tỉnh được quan tâm đầu tư, tôn tạo. Tính đến tháng 4/2017, Ủy ban nhân dân tỉnh và Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch đã công nhận 79 di tích lịch sử, danh thắng, trong đó có 41 di tích cấp quốc gia, 38 di tích cấp tỉnh. Tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Luật di sản văn hóa, công tác bảo tồn, bảo tàng và phát huy các giá trị văn hóa, di tích.
Với phương châm “hướng về cơ sở”, mặc dù điều kiện kinh tế của địa phương miền núi còn nhiều khó khăn song hằng năm đa số các đảng bộ huyện, thành phố đều dành nguồn kinh phí nhất định từ 30 - 50 triệu hỗ trợ cho mỗi đơn vị cơ sở trực thuộc triển khai công tác sưu tầm, biên soạn, xuất bản lịch sử đảng bộ, lịch sử truyền thống. Điển hình như huyện Cao Phong, kinh phí hỗ trợ từ ngân sách huyện cho mỗi xã là 80 triệu đồng/2năm, huyện Kim Bôi kinh phí hỗ trợ từ ngân sách huyện cho mỗi xã là 70 triệu đồng, huyện Lương Sơn kinh phí hỗ trợ cho các xã vùng CT229 là 80.000.000 đồng/xã, các xã, thị trấn còn lại là 60 triệu đồng/đơn vị. Huyện ủy Tân Lạc, Lạc Thủy, Lạc Sơn, Yên Thủy, Kỳ Sơn và Thành ủy Hòa Bình đã hỗ trợ kinh phí cho một số xã, phường, thị trấn xây dựng cuốn Lịch sử Đảng bộ địa phương từ 20 đến 60 triệu đồng,.... Huyện Kỳ Sơn hỗ trợ 100% kinh phí cho các đơn vị thuộc diện 135.
Đạt được những kết quả trên, trước hết là do các cấp ủy đảng đã nghiên cứu, quán triệt nghiêm túc Chỉ thị số 15-CT/TW của Ban Bí thư và Chỉ thị số 23-CT/TU. Các cấp ủy đảng, chính quyền và các ban, ngành, đoàn thể có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, sâu sát và dành kinh phí cho công tác nghiên cứu lịch sử đảng và giáo dục truyền thống cách mạng. Đông đảo cán bộ, đảng viên, cán bộ lão thành cách mạng động viên cổ vũ ủng hộ tích cực; đồng thời có sự cố gắng nỗ lực lao động khoa học, nghiêm túc, tâm huyết và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên nghiên cứu lịch sử đảng từ tỉnh đến cơ sở. Trong nghiên cứu và biên soạn, các cơ quan tham mưu đã nắm vững quan điểm chỉ đạo, từ đó tham mưu cho cấp ủy về công tác lịch sử đảng và giáo dục truyền thống cách mạng một cách đúng đắn; thường xuyên quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn các đảng bộ cơ sở, cơ quan, đơn vị thực hiện tốt công tác sưu tầm, lưu trữ tư liệu, tổ chức nghiên cứu lịch sử, biên soạn, hội thảo lịch sử đảng bộ và giáo dục truyền thống cách mạng; xem xét, thẩm định kịp thời các đề tài nghiên cứu lịch sử để tổ chức thực hiện một cách hiệu quả.
