Trong giai đoạn II của Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ (sau đây viết tắt là Đề án 498), đặc biệt là khi triển khai thực hiện Tiểu Dự án 2, Dự án 9 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2023 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh Hoà Bình đã được các ngành, các cấp uỷ, chính quyền địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả, mang lại những chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh.
Qua 03 năm (2021-2023) triển khai thực hiện Đề án, tỉnh Hoà Bình đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Ủy ban Dân tộc, UBND tỉnh Hoà Bình, sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ban ngành và UBND các huyện, thành phố trong thực hiện các hoạt động giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống và đã đạt được những kết quả nhất định. Trên cơ sở kế hoạch của tỉnh, Ban Dân tộc và UBND các huyện, thành phố đã chủ động xây dựng, ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Đề án đảm bảo phù hợp với điều kiện, đặc điểm tình hình của đơn vị và địa phương. Đến nay, nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dân số nhất là hậu quả của tảo hôn và kết hôn cận huyết thống của cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, các bậc cha mẹ, phụ huynh, người cao tuổi, các đối tượng chính (thanh niên nam, nữ) đang từng bước có sự chuyển biến theo chiều hướng tích cực trong việc thực hiện Luật hôn nhân và gia đình, hiểu được tác hại của tảo hôn và kết hôn cận huyết thống.
Ban Dân tộc đã thực hiện lắp đặt 11 Pa nô tấm panô, áp phích tuyên truyền ngăn ngừa hành vi tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại 11 trường phổ thông DTNT trên địa bàn các huyện; Tổ chức biên soạn và cấp phát 3.290 cuốn tài liệu và 3.290 tờ rơi tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho học sinh tại 11 Trường Phổ thông DTNT trên địa bàn các huyện. UBND các huyện, thành phố chỉ đạo thực hiện lồng ghép với các chương trình chính sách tổ chức 23 hội nghị truyên truyền, phổ biến pháp luật, sinh hoạt ngoại khoá tại các trường học, nâng cao nhận thức về tảo hôn, hôn nhận cận huyết thống cho cán bộ xã, thôn bản, đại diện các tổ chức đoàn thể tại thôn bản, người có uy tín, người dân và học sinh với 2116 lượt người tham gia; Biên soạn và cấp phát 93 cuốn tài liệu, 628 tờ rơi, 15 pano, áp phích tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, Luật Hôn nhân và Gia đình, những hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; Tổ chức 05 lớp tập huấn bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tuyên truyền, vận động với 200 người tham gia; Thực hiện 15 cuộc tư vấn với 831 người được tư vấn; hỗ trợ 197 buổi truyền thanh ở thôn, xóm.
Thông qua các hoạt động của Đề án, đồng bào dân tộc thiểu số đã được tuyên truyền sâu rộng hơn các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, về Luật hôn nhân và gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng chống bạo lực gia đình… đã góp phần nâng cao nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, một số phong tục tập quán gây ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết dần được xoá bỏ. Đội ngũ cán bộ xã, thôn bản, người có uy tín phát huy cao vai trò, trách nhiệm tham gia công tác tuyên truyền, vận động xóa bỏ những hủ tục lạc hậu trong hôn nhân còn tồn tại ở một số đồng bào dân tộc thiểu số; các địa phương đã thường xuyên nắm bắt tình hình nhân dân và ngăn chặn, xử lý kịp thời một số trường hợp có ý định tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn.
Số trường hợp tảo hôn trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua có xu hướng giảm dần theo từng năm từ 222 trường hợp tảo hôn (năm 2021) giảm xuống còn 127 trường hợp tảo hôn (tính đến hết 30/10/2023) và không có cặp kết hôn cận huyết thống. Cho thấy việc hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn II (2021-2025) và Tiểu Dự án 2 thuộc Dự án 9 Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 đã có tác động lớn đến việc ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thống trên địa bàn vùng DTTS và miền núi của tỉnh./.
