Mai Châu là huyện đầu tiên của tỉnh khai thác hiệu quả tiềm năng về sinh thái, văn hóa để phát triển du lịch cộng đồng. Từ những năm đầu thập kỷ 90, du khách biết đến Mai Châu với các bản làng văn hóa của dân tộc Thái như: bản Lác, bản Văn.
Đến nay, ở Mai Châu có gần 10 bản được huyện đưa vào khai thác phát triển du lịch cộng động như: bản Lác (xã Chiềng Châu), văn, Pom Coọng (thị trấn Mai Châu), Nhót (xã Nà Phòn), Xà Lĩnh (xã Pà Cò), Bước (xã Xăm Khoè), Pù Bin, Cun Pheo, Piềng Vế...
Theo thống kê của ngành VH-TT&DL, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 50 bản, làng du lịch - văn hoá. Hàng năm, các địa phương tổ chức trên 30 lễ hội văn hoá đậm đà bản sắc như: lễ hội Khai hạ Mường Bi (Tân Lạc), lễ hội chùa Tiên (Lạc Thuỷ), lễ hội chùa Hang (Yên Thuỷ), lễ hội đền Bờ (Cao Phong), lễ mừng cơm mới của dân tộc Mường, lễ hội chá chiêng của dân tộc Thái, Tết truyền thống của đồng bào Mông (Mai Châu)...
Du lịch cộng đồng đem lại lợi ích thiết thực đối với người dân thể hiện ở chỗ, trước hết, người dân có được nguồn thu trực tiếp từ các dịch vụ cung cấp cho khách và những nguồn thu này đôi khi lớn hơn nhiều so với sản xuất nông nghiệp. Tiếp đến là những lợi ích từ phát triển cơ sở hạ tầng. Ngoài ra còn những lợi ích thiết thực khác như: việc làm, giao lưu văn hoá và đặc biệt là ý thức xã hội về bảo tồn văn hoá được nâng cao. Việc người dân tự ý thức được nguồn lợi từ du lịch đem lại từ giữ nếp sống hàng ngày, giữ bản sắc văn hoá và giữ chữ tín với du khách là một yếu tố quan trọng tạo nên sự thành công của du lịch cộng đồng. Việc tổ chức các điểm du lịch ở thôn, bản giúp người dân ở các bản này có nguồn thu nhập khá ổn định.