Sau khi phát hiện và làm rõ những sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai tại xã Phú Lão (Lạc Thuỷ), các cơ quan chức năng của tỉnh và Báo Hòa Bình tiếp tục tìm hiểu hoạt động quản lý, điều hành tại quần thể di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh Chùa Tiên. Quá đó, đã phát hiện nhiều sai phạm và bất cập trong quản lý, điều hành sử dụng các nguồn thu-chi từ Quần thể di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh này.
Từ bất cập trong quản lý, điều hành các hoạt động tại Chùa Tiên
Quần thể di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh Chùa Tiên (Phú Lão) có 22 điểm di tích. Trong đó, điểm di tích Động Tiên đã được xếp hạng di chỉ khảo cổ học cấp Quốc gia. Có 15 điểm di tích được UBND xã đưa vào quản lý, đã được Bảo tàng Hòa Bình lập hồ sơ khoa học di tích và đã được Cục Di sản văn hóa thoả thuận phê duyệt. Sở VHTT&DL đã đề nghị UBND tỉnh trình Bộ VHTT&DL xếp hạng Quần thể di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh Chù Tiên (Phú Lão) là di tích cấp Quốc gia gồm: Chùa Tiên, Đền Trình, Đền Mẫu, Đình trung, các Động Châu Sơn, Linh Sơn, Thượng Ngàn, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Mười, Thuỷ Long Cung, Cung Tiên, Mẫu Long, Tam Tòa, Suối Bạc, Thuỷ Tiên.
Thực tế cho thấy, việc tổ chức các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị tại khu vực Chùa Tiên còn nhiều bất cập, nhất là việc quản lý các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo. Chính quyền xã Phú Lão và các ngành chức năng của huyện Lạc Thuỷ còn để người dân tự ý đưa nhiều ban thờ không có lịch sử lâu đời vào hang động. Nội dung thờ tự tại các di tích này không phù hợp với hiện trạng và giá trị hiện có của di tích, nên đã làm ảnh hưởng tới giá trị thẩm mỳ, phá vỡ cảnh quan cũng như môi trường của di tích.
Ngoài ra, có 6 điểm động, đền do nhân dân tự ý lập bàn thờ, đưa tượng phật, chuông, bát hương và các đồ thơ tự vào khai thác nhằm thu tiền công đức, tiền giọt dầu để tư lợi, gồm: Tiên Sơn Động, Đệ Nhị Sơn Động, Quan Hoàng Bơ, Cô Chín, đền Trình tứ phủ công đồng, Tiên Hương Động. Việc nhân dân tự ý lập ban thờ, đưa tượng phật, bát hương và các đồ thờ tự để thu tiên công đức, tiền giọt dầu đã diễn ra từ năm 2005 đến nay. Cá biệt, điểm Tiên Hương Động lập và hoạt động đã 14 năm (1996). Sự việc này xảy ra trong một thời gian dài đã có nhiều đơn phản ảnh về việc người nhà của lãnh đão xã Phú Lão tự mở các điểm động, nhưng UVND xã, phòng Văn hóa-Thông tin và phòng Nội vụ huyện Lạc Thủy không kiểm tra xử lý.
Đến sai phạm trong quản lý, sử dụng nguồn thu
Qua kiểm tra việc quản lý, sử dụng các nguồn thu từ quần thể di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh Chùa Tiên, từ năm 2005 -2010, số liệu báo cáo của UBND xã Phú Lão, tổng các nguồn thu là 10.369.736.000 đồng, nhưng số liệu kiểm tra lại là 10.699.687.500 đồng. Như vây, số tiền chênh lệch giữa báo cáo và kiểm tra là 329.951.500 đồng, bao gồm: 148.699.000 đồng phí thắng cảnh, do UBND xã Phú Lão kê khai số thu chưa chính xác, chưa kịp thời, với số tiền phí thắng cảnh trích nộp thiếu vào NSNN là 30.031.500 đồng. Cụ thể: năm 2006: 18.952.000 đồng; năm 2007: 8.912.000 đồng; năm 2008: 2.167.500 đồng.
Phí sử dụng lề đường bến bãi 181.252.500 đồng, do UBND xã Phú Lão không thực hiện thu đúng, thu đủ phí theo hướng dẫn thu nộp và quản lý phí thuộc thẩm quyền địa phương ban hành. Đã nộp thiếu phí vào NSNN số tiền 171.527.250 đồng. Cụ thể: năm 2007: 36.045.000 đồng; năm 2008: 29.842.500 đồng; năm 2009: 41.006.250 đồng; năm 2010: 64.633.500 đồng.
Ngoài ra, năm 2005, phí trông giữ xe không hoạch toán vào số thu ngoài cân đối. Đã phát hiện chưa thực hiện việc trích nộp theo quy định số tiền 1.800.000 đồng.
Qua kiểm tra các khoàn chi từ nguồn thu phí thắng cảnh từ năm 2005-2009, số liệu báo cáo là 7.542.355.740 đồng, số liệu kiểm tra lại là 7.502.355.740 đồng, chênh lệch 40.000.000 đồng. Tài liệu từ hồ sơ xác định việc chi trả tiền di chuyển đường điện, số tiền 40 triệu đồng do UBND xã chi không đúng mục đích (di chuyển đường điện để giao đất ở cho hộ bà Lan); chi sai nguồn khoản chi tiền cho công tác quân sự 61.231.000 đồng; chi trả tiền đền bù GPMB để làm sân lễ hội 184.031.000 đồng khi chưa đầy đủ thủ tục. UBND xã Phú Lão tự thu hồi và thoả thuận đền bù đất của các hộ dân là không đúng thẩm quyền theo quy định của Luật Đất đai.
Kiểm tra nguồn phí sử dụng lề đường, bến bãi từ năm 2005-2009, đã chi tổng số 56.500.000 đồng. Trong đó, chi sai nguồn khoản chi cho công tác HĐND 9.091.000 đồng. Về nguồn phí trông giữ xe từ năm 2005-2009 đã chi 140.477.000 đồng, qua kiểm tra xác định chi sai nguồn 32.988.000 đồng, gồm chi tiền Đại hội CCB 5.805.000 đồng và chi công tác VHXH 27.183.000 đồng.
Bên cạnh đó, trình tự thực hiện việc quản lý thu tiền công đức cũng còn nhiều bất cập. UBND xã thực hiện chỉ định thầu đối với các cá nhân tại thôn Lão Ngoại, còn thôn Lão Nội thì chỉ định thầu qua Trưởng thôn đại diện, sau đó Trưởng thôn lại thực hiện chỉ định thầu cho cá nhân chịu trách nhiệm. Về thủ tục thông qua hợp đồng giao khoán tiền công đức, qua kiểm tra hồ sơ tại thôn Lão Nội cho thấy từ năm 2005 đến 2010 thôn Lão Nội được giao khoán tiền công đức là 1.021.000.000 đồng, trên thực tế số tiền thu được là 2.071.980.400 đồng, số tiền bổ sung nguồn thu cho thôn là trên 1 tỷ đồng. như vậy việc UBND xã Phú Lão giao khoán tiền công đức cho thôn Lão Nội ở mức khoán thấp và thực hiện giao khoán thông qua trưởng thôn đã gây bức xúc cho người dân, thể hiện rõ sự không công bằng, dân chủ trong việc giao khoán giữa 2 thôn.
Trong quá trình kiểm tra còn xác định việc sử dụng tiền công đức để đầu tư xây dựng cơ bản và tu bổ tôn tạo các công trình trong quần thể danh thắng Chùa Tiên đã phát hiện sai phạm 30.577.000 đồng. Trong xây dựng công trình nhà UBND xã Phú Lão bằng vốn NSNN đã phát hiện sai phạm 26.828.000 đồng.
Kiến nghị của các ngành chức năng
Từ kết quả công tác thanh tra, Thanh tra Nhà nước tỉnh đã kiến nghị truy thu nộp NSNN 203.358.750 đồng, gồm 30.031.500 đồng phí thắng cảnh; 171.527.250 đồng phí lề đường, bến bãi; 1.800.000 đồng phí trông giữ xe. Thu hồi 65.132 triệu đồng, gồm: 40 triệu đồng do UBND xã chi trả đường di chuyển đường điện không đúng mục đích; 25.132.000 đồng là tiền sai phạm của doanh nghiệp tư nhân Minh Tân xây dựng công trình nhà UBND xã Phú Lão. Đồng thời, yêu cầu UBND xã Phú Lão mở đẩy đủ các loại sổ sách kế toán theo quy định. Thực hiện việc quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí để lại theo đúng Luật Ngân sách. Chấp hành nghiêm chỉnh việc sử dụng biên lai phí, lệ phí đối với các khoản thu phí, lệ phí. Thực hiện thu phí sử dụng lề đường, bến bãi theo đúng đơn giá quy định của UBND tỉnh. Công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng nguồn công đức đún mục đích và các khoản thu phí, lệ phí. Việc đầu tư xây dựng, tu bổ, tôn tạo và phục hồi di tích phải thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Sớm chấn chỉnh những vi phạm trong hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng các điểm đông và công tác quản lý điều hành hoạt động tại quần thể di tích lịch sử, văn hoá và danh thắng Chùa Tiên. Đặc biệt, Thanh tra nhà nước tỉnh đề nghị Thường trực Huyện uỷ, Chủ tịch UBND huyện Lạc Thuỷ căn cứ vào mức độ sai phạm của các tổ chức, cá nhân theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân và xử lý nghiêm minh về mặt Đảng và chính quyền để đảm bảo sự nghiêm minh của kỷ cương, phép nước.
Dự luận đang chờ đợi thái độ kiên quyết của các cấp có thẩm quyền huyện Lạc Thuỷ đối với những sai phạm của các tập thể và cá nhân trong quản lý điều hành và quản lý sử dụng các nguồn thu tại quần thể di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng Chùa Tiên (Phú Lão).