Nơi yên nghỉ của các quan Lang
Chiều dần buông, sương chùng chình giăng mờ trên nóc những ngôi nhà sàn của đồng bào người Mường nằm lưa thưa dưới lòng thung lũng. Lần mò mãi, tôi cũng hỏi được đường vào khu mộ cổ nằm lọt thỏm giữa bạt ngàn cánh đồng ngô mía. Cái sự hoang tàn của nó thể hiện ngay ở tấm biển chỉ dẫn đứng chen chân cùng lớp lớp hoa xuyến chi và cỏ dại.
Theo lời kể của người dân Vĩnh Đồng, ngày trước khu vực này vốn dĩ là một khu linh địa hoành tráng, đồ sộ, có đến hàng trăm ngôi mộ với những chiếc cột đá cao lừng lững của dòng họ Đinh Công, dòng họ danh tiếng bậc nhất trong tứ Mường (Nhất Bi, nhì Vang, tam Thàng, tứ Động) ở đất Hòa Bình.
Tấm bia xếp hạng đứng chen chân cùng cỏ dại
|
Tất cả các ngôi mộ đều được chôn tạo hình với những cột đá cao từ 1 đến 3m, phía đầu mộ đá to, chân mộ chôn đá nhỏ. Hai bên cũng được bao bọc bởi hàng rào đá xếp ken dày. Số lượng cột đá được chôn xuống nhiều hay ít tỉ lệ với danh tiếng, uy quyền của người quá cố. Với những khối đá cẩm thạch nhẵn bóng, tuyệt đẹp, vững chãi có nguồn gốc ở tận Thanh Hoá, nó thể hiện sự bề thế và quyền lực của các dòng họ quan Lang ở xứ Mường.
Theo tài liệu cổ của người Mường, ngày xưa, các vị quan Lang ở xứ Mường Động rộng lớn đã chọn khu vực núi non hình miệng rồng này làm nơi yên nghỉ vĩnh hằng nhằm giữ long mạch cho con cháu đời sau mãi được thịnh vượng. Mỗi bản Mường thường có một bà mỡi (tương tự như thầy mo, thầy cúng) và các bà mỡi có quyền lực rất lớn trong bản. Điều đặc biệt là các bà mỡi đều thờ Vua Hùng. Để quyền năng của mình cao hơn, các bà mỡi thường sắm lễ mang vào rừng mộ đá cúng bái.
Tương truyền, người đầu tiên đặt chân đến vùng đất này là bà vợ thứ ba của vua Hùng dời bỏ hoàng cung, dắt theo hai người con lên đây khai hoang lập bản, tạo nên vùng đất mới trù phú. Khi mất, ba mẹ con đã hoá thành ba ngọn núi dáng rồng chầu và cùng hướng về kinh đô. Vì thế hàng năm, vào dịp Tết, các bản Mường dắt trâu, bò lên núi ở khu vực Đống Thếch mổ thịt làm lễ cúng.
Người đặt nền móng cho sự phồn thịnh của dòng họ Đinh Công của xứ Mường Động là ông Đinh Văn Cương vốn người Ngọc Lặc, Thanh Hoá. Ông Cương mồ côi cha, từ nhỏ đã đam mê võ thuật, đánh trận. Một lần khi vua Lê hành quân qua đây bị giặc phục kích, đang lúc nguy khốn, ông Cương “múa giáo, phò vua”.
|
