Di tích đình Khói thờ Quốc Mẫu Hoàng Bà, Vua Cả Ba Vì (còn gọi là Thánh Tản), Vua Cun, Vua Hai và 2 vị quan hầu của các ngài (Cai Ba, Cai Tư), Vua Út, Vua Ả, Vua Cha Ngọc Hoàng. Ngoài ra, đình còn thờ Thành Hoàng làng các mường ở Mường Khói và thổ công nơi Đình Khói đứng chân.
Quốc Mẫu Hoàng Bà cùng các vị thần thường qua lại nơi đây dạy dân Mường Khói khai phá ruộng nương, đóng bai ngăn sông, dâng nước, đóng xe nước, lấy nước lên đồng ruộng, dạy dân biết cấy lúa... Nhớ ơn công đức, lời dạy của Quốc Mẫu và các vua, người dân trong vùng lập Đình thờ. Cứ mỗi độ Xuân về, Nhân dân trong vùng lại về Đình Khói thực hiện các nghi lễ bày tỏ lòng tôn kính, cảm ơn thành quả đã đạt được trong năm cũ và cầu mong một năm mới may mắn, mùa màng bội thu cho quốc thái dân an, gia đình hạnh phúc. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, di tích Đình Khói và Lễ hội Đình Khói xưa đã bị phá bỏ.
Hiện nay, hệ thống di vật của đình còn bảo lưu được một số cổ vật như: Chóe, bát hương, bát, đĩa men trắng vẽ lam… mang dấu ấn thời Nguyễn (thế kỷ XIX - XX). Đây là những di vật chứng minh cho sự tồn tại của đình Khói trong lịch sử. Sự hiện diện của đình Khói đã góp thêm những dữ liệu về mối quan hệ có tính nguồn gốc của 2 dân tộc Việt - Mường.
Thông qua lễ hội, người dân muốn thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ, tri ân công đức của các vị thần đối với cộng đồng dân làng. Năm 1950, đình bị dỡ bỏ, lễ hội đình Khói không được tổ chức. Đến năm 2020, lễ hội đình Khói đã được khôi phục, mang giá trị nhân văn sâu sắc.
Lễ hội Đình Khói được tổ chức vào ngày 6 - 7 tháng Giêng hàng năm để bày tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ công ơn của Quốc Mẫu Hoàng Bà, Tản Viên Sơn Thánh và các vị vua là những người có công xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Trong lễ hội diễn ra các hoạt động nghi thức tế lễ, rước kiệu, văn nghệ, thể thao, các trò chơi dân gian truyền thống như đẩy gậy, ném còn, đánh mảng, bắn nỏ, biểu diễn chiêng Mường…
Việc phục dựng Lễ hội Đình Khói có giá trị nhân văn sâu sắc, kết hợp cùng các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao đã góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn hóa lâu đời. Đồng thời kết nối các điểm di tích lịch sử cách mạng Chiến khu cách mạng Mường Khói, di tích lịch sử - văn hóa Đình Cổi và các điểm du lịch trên địa bàn huyện giúp quảng bá, thu hút khách du lịch, phát triển kinh tế, văn hóa của địa phương.
Với những giá trị về lịch sử - văn hóa, ngày 22/1/2023, UBND tỉnh Hòa Bình đã ban hành Quyết định số 151/QĐ-UBND xếp hạng di tích Đình Khói, xã Ân Nghĩa (Lạc Sơn) là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh./.
