Nghệ nhân dệt Sùng Y Xía, dân tộc Mông ở xã Pà Cò, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình tại một Hội chợ quảng bá, giới thiệu hàng thủ công truyền thống tại Hà Nội, chị Xía cho biết: “Mình xuống đây để tìm hiểu, tham khảo các sản phẩm dệt thổ cẩm của các dân tộc khác. Ở nhà mình cũng dệt nhiều lắm, mình có thể kết hợp cả ba kỹ thuật: thêu, vẽ sáp ong và chắp vải để tạo nên những họa tiết trên nền trang phục thổ cẩm của dân tộc Mông”. Sùng Y Xía chia sẻ, từ ngày bé, chị đã mê những mẫu hoa văn trên trang phục thổ cẩm của dân tộc mình. Vì hoàn cảnh gia đình nên mãi đến năm 25 tuổi, chị mới bắt tay vào học dệt một cách nghiêm túc và thử nghiệm vẽ hoa văn bằng nhấn sáp ong theo ý tưởng riêng. Có năng khiếu, nên chị Xía học rất nhanh. Chị sáng tạo ra được nhiều mẫu hoa văn độc đáo, lạ mắt mà ngay cả người dệt giỏi, có nhiều kinh nghiệm như mẹ chị cũng không làm được.
Năm 2016, chị Sùng Y Xía tập hợp chị em trong vùng cùng phát triển nghề truyền thống kết hợp phát triển du lịch, nâng cao thu nhập. Chị trực tiếp truyền dạy cho chị em cách phác họa hoa văn để vẽ sáp ong trên vải lanh, thêu hoa văn truyền thống, từ đó, nâng cao giá trị sản phẩm, giúp tăng thu nhập. Hiện tại, nhóm dệt của chị Sùng Y Xía có 7 người. Ngày thường, mọi người mang sản phẩm về nhà làm, nhưng nếu có khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm và đặt mua hàng thì chị em lại tập hợp tại nhà chị Xía để trình diễn se lanh, vẽ sáp ong và dệt vải để khách trải nghiệm.
Không chỉ dừng lại ở những bộ trang phục sặc sỡ, chị Xía còn hướng dẫn chị em sản xuất các sản phẩm handmade từ thổ cẩm lanh của người Mông như túi xách, túi khoác, ba lô, tranh treo tường… Năm 2018, tham gia Cuộc thi Dự án khởi nghiệp nông nghiệp lần 4, do Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) và Ban Thanh niên nông thôn của Trung ương Đoàn tổ chức, chị Sùng Y Xía mang đến Dự án “Xây dựng nhà truyền thống dân tộc Mông - Hòa Bình và khôi phục ngành nghề truyền thống dệt thổ cẩm, vẽ sáp ong” và đã giành được giải Nhì toàn quốc.
Để mở rộng thị trường cho sản phẩm, chị Sùng Y Xía đã mạnh dạn thành lập Công ty TNHH vẽ sáp ong, sử dụng các công cụ marketing online để tạo kết nối, tìm kiếm kênh phân phối. Hiện tại, chị Sùng Y Xía đang tham gia phát triển thêm dịch vụ homestay để phục vụ nhu cầu tham quan cảnh đẹp, trải nghiệm văn hóa dân tộc Mông tại Pà Cò, đồng thời, để giới thiệu, quảng bá, tiêu thụ các sản phẩm từ thổ cẩm của người Mông./.
