Mênh mông lòng hồ, thăm thẳm núi xanh sẽ lùi dần lại phía sau. Tuyệt nhất là được ngồi trên boong thuyền ngắm cảnh hùng vĩ của “Vịnh Hạ Long trên núi”, sương chưa tan hết, thấm đẫm vào người, gió phả lên từ mặt hồ mát rượi mới thấy thiên nhiên thật kỳ thú đến nhường nào.
Mất hơn 2 giờ trên sông, thuyền du lịch sẽ đưa bạn đến lễ ở đền Bà Chúa Thác Bờ. Từ dưới bến thuyền đã nghe vẳng tiếng sênh, tiếng phách, tiếng nhạc hầu đồng rộn rã. Tương truyền trước đây đoạn Thác Bờ - Ghềnh Hoa hiểm trở vô cùng, thuyền bè đi qua hay bị đắm, sau đó người dân lập đền thờ để mong bà che chở và phù trợ cho dân chài, thuyền buôn đi qua xứ này. Cũng có sử sách chép rằng: bà Ðinh Thị Vân, người Mường ở Hào Tráng và một bà người Dao ở Vầy Nưa giúp vua Lê và binh lính vượt qua ba trăm ghềnh thác hiểm trở ròng rã nhiều ngày, lo liệu quân lương, thuyền mảng. Khi hai bà mất, vua Lê Lợi truy phong công trạng, ban chiếu cho dân lập đền thờ. Ðền ấy gọi đền Thác Bờ. Dưới lòng hồ, đoạn ngang giữa Thác Bờ, từng có ngôi đền ấy trên núi đá. Chính quyền và nhân dân địa phương đã dựng lại đền trên đất không ngập nước.
Đền thờ cũ vốn đã chìm dưới hàng chục mét nước của thủy điện Hòa Bình, đền thờ ngày nay được lập bên trên nền của đền thờ cũ, lúc nào cũng tấp nập khách thập phương đến hành lễ, hầu đồng. Đặc biệt vào những ngày rằm, mồng một ở đền bà Chúa Thác Bờ luôn diễn ra các buổi hầu đồng rất lớn, những giá đồng linh thiêng và kỳ thú. Nhưng chính hội là vào ngày 7 tháng Giêng hàng năm, du khách sẽ có cơ hội khám phá nét văn hóa độc đáo và đặc sắc, được hòa mình trong tiếng đàn ca sáo nhị và những cung bậc cảm xúc khác của bao câu hát chầu văn.
Lên lễ xong, ai quay xuống bến thuyền mà có thể kiềm chế không mua vài xâu cá thiểu nướng. Ngan ngát mùi thơm của cá thiểu – đặc sản vùng lòng hồ được nướng trên những bếp than cháy đỏ rực ven bến thuyền.
Cá thiểu sông Đà là món đặc sản hiếm ở sông nào cá ngon bằng. Mùa lạnh là mùa cá thiểu dễ đánh nhất. Cá thường ra khỏi hang để đón ánh sáng mặt trời mùa đông. Muốn bắt được cá dân vạn chài phải đi vào những buổi trưa, chiều có hơi nắng ấm trên mặt hồ.
Thông thường dân du lịch bụi hay rủ nhau tới đảo Bè Bạn, Chợ Bờ hay đền bà Chúa Thác Bờ để dừng chân, nghỉ đêm và tìm hiểu cuộc sống của người xứ Mường nơi đây. Tuyệt nhất là những đêm trăng, thiên nhiên càng trở nên lộng lẫy và quyến rũ.
Sớm mai, bình minh lại khẽ khàng đánh thức du khách bằng tiếng chim chóc lích rích, tiếng mái chèo đạp nước, tiếng sà lan chạy ầm ì… Những thanh âm của cuộc sống giữa xứ Mường sẽ gieo vào lòng du khách những cảm xúc êm dịu và bình an.
Nếu dư dả thời gian, bạn có thể thu xếp để tới thăm Bản Mu, bản Gia Mỗ ở bên ngoài khu lòng hồ hay ngược thuyền lên thăm đất Mai Châu, lang thang trong lòng hồ thăm đảo Lan, đảo Quạ, thăm động Ngòi Hoa, Hang Bờ… Cho dù đi đâu, làm gì trong lòng hồ Hòa Bình, lúc nào bạn cũng cảm nhận được một thiên nhiên tươi đẹp, một cuộc sống thanh bình ở nơi có một dòng sông đã dừng lại…
Còn gì tuyệt hơn khi được đắm mình trong không khí sạch trong, không chút vẩn trên lòng hồ xanh thẳm mênh mông, vang vang lời hát Giá đồng Bà Chúa Thác Bờ:
Non xanh ngắt trăng lồng áng khúc
Nước sống Đà Bến Ngọc lung linh
Ai lên lễ mẫu Hòa Bình
Chợ Bờ Hang Miếng thác ghềnh cheo leo...
