Trong 1.995 công trình thủy lợi có: 544 hồ chứa, 1.345 đập dâng, 80 trạm bơm, 26 trạm thủy luân. Hệ thống kênh mương có tổng số 3.723 km kênh mương các loại, đến hết năm 2019 đã kiên cố hóa được 1.870 km (đạt 50,22%). Về hiệu quả, hệ thống công trình thủy lợi hiện nay đã cấp nước tưới chủ động phục vụ sản xuất cho 53.000 ha, trong đó diện tích lúa 39.100 ha, màu 12.700 ha, cây ăn quả 2.300 ha, cấp nước nuôi trồng thủy sản là 40 ha. Tỷ lệ diện tích cây hàng năm được tưới chủ động đến năm 2019 đạt 45,85%.
Đối với hệ thống đập, hồ chứa nước thủy lợi: hiện có 544 hồ chứa thủy lợi các loại, trong đó có 474 hồ chứa thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 114/2018 của Chính phủ về quản lý an toàn đập, 70 hồ chứa không thuộc phân loại hồ tại Nghị định 114. Trong 474 đập, hồ chứa nước cần thiết thực hiện các quy định về an toàn đập có 49 hồ lớn, 151 hồ đập loại vừa, 274 hồ đập loại nhỏ.
Qua đánh giá ban đầu về tình hình của 544 hồ chứa trước mùa mưa bão năm 2020: Hồ đập được vận hành bình thường ở mực nước thiết kế 352 công trình; hồ đập hư hỏng, xuống cấp như thấm qua thân và nền đập, lún, nứt, sạt trượt mái dóc, xói lở thượng hạ lưu, hư hỏng, xói lở tràn, rò rỉ cống lấy nước…cần khắc phục, sửa chữa là 192 hồ đập. Thực hiện quy định trong quản lý an toàn đập, tỉnh đã thực hiện nghiêm Nghị định 114 của Chính phủ, Kế hoạch số 122/2018 của UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo, đôn đốc UBND các huyện, thành phố, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi triển khai nghiêm túc. Có 474/474 hồ đã thực hiện kê khai đăng ký an toàn đập, hồ chứa nước. Tuy nhiên phần lớn các hồ thông số kỹ thuật không đầy đủ; chỉ có những hồ mới được sửa chữa, nâng cấp đảm bảo đầy đủ thông số kỹ thuật. Các hồ chứa do cấp tỉnh quản lý đã có Tờ khai được lưu trữ tại Chi cục Thủy lợi. Các hồ do cấp huyện quản lý do Phòng Nông nghiệp các huyện thực hiện lưu trữ.
Đến nay trên địa bàn tỉnh có 34 hồ chứa được UBND tỉnh phê duyệt (hồ Trọng, hồ Vưng, huyện Tân Lạc; hồ Cạn Thượng, huyện Cao Phong; hồ Tày Măng, huyện Đà Bắc; hồ Khả, huyện Lạc Sơn), 30 hồ chứa được các Chủ đầu tư xây dựng quy trình vận hành trước khi nghiệm thu đưa vào sử dụng. Các hồ chứa còn lại đã được Bộ NN&PTNTN đôn đốc thực hiện theo quy định về quản lý an toàn đập.
Hiện trên địa bàn tỉnh có 02 hồ đập thủy lợi được lắp đặt các thiết bị theo dõi quan trắc thấm qua thân đập. Còn lại việc quan trắc mực nước hồ chứa hàng ngày, theo dõi các diễn biến về thấm, rò rỉ nước trong thân đập bằng mắt thường để phục vụ công tác quản lý. Hiện nay UBND tỉnh đã phê duyệt danh mục 140 công trình hồ chứa để xây dựng phương án đảm bảo an toàn công trình và phương án đảm bảo an toàn vùng hạ du.
Tuy nhiên, số lượng công trình hồ, đập thủy lợi trên địa bàn tỉnh nhiều, lại nằm rải rác, phân tán, do đó công tác quản lý gặp nhiều khó khăn. Bộ máy tổ chức quản lý Nhà nước về thủy lợi cấp huyện, xã còn yếu và thiết, chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, hầu hết các xã không có cán bộ có nghiệp vụ về lĩnh vực thủy lợi nên hiệu quả quản lý còn hạn chế. Đối với việc nâng cao hiệu quả khai thác công trình thủy lợi, các tổ chức thủy lợi ở cơ sở (Hợp tác xã, tổ hợp tác) đã được thành lập trên địa bàn hoạt động chưa thực sự hiệu quả, mới chỉ thực hiện công tác dẫn nước. HTX được UBND huyện cấp khoảng 20% trong tổng kinh phí được hỗ trợ, tuy nhiên UBND huyện chưa giao cho các tổ chức này thực hiện duy tu, sửa chữa công trình do họ chưa đủ năng lực đáp ứng. Hiện các địa phương rất thiếu kinh phí để thực hiện duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa công trình hồ, đập thủy lợi.
Về bố trí nguồn vốn, trong số 192 hồ chứa hư hỏng, xuống cấp cần phải có kế hoạch để sửa chữa ngay trong thời gian tới là 98 hồ, trong đó có 10 hồ đã được đưa vào dự án WB7; 40 hồ chứa đã được đưa vào dự án WB8; còn 48 hồ chứa xung yếu, có nguy cơ mất an toàn cao với tổng kinh phí dự kiến hơn 300 tỷ đồng chưa có nguồn vốn sửa chữa, nâng cấp. Do vậy tỉnh Hòa Bình đề nghị các bộ, ngành quan tâm, xem xét trình Thủ tướng Chính phủ quyết định hỗ trợ kinh phí để đảm bảo an toàn cho công trình. Tăng cường tập huấn, hướng dẫn trong thực hiện chính sách về giá sản p hẩm dịch vụ thủy lợi đối với các tổ chức thủy lợi cơ sở quản lý công trình thủy lợi nhỏ, độc lập. Nghiên cứu xây dựng chung định mức kinh tế kỹ thuật trong quản lý khai thác công trình thủy lợi theo từng vùng, miền. UBND tỉnh Hòa Bình kiến nghị Chính phủ hỗ trợ kinh phí cho tỉnh triển khai thực hiện./.